Роль ислама в жизни среднеазиатского общества
Ushbu kitob O'rta Osiyo xalqlarining XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr boshlaridagi hayotida Islom dinining rolini o'rganadi. Unda Islomning mintaqadagi siyosiy va iqtisodiy o'zgarishlar, ruslar tomonidan bosib olinishi, mahalliy aholining turmush tarzi, ma'rifatparvarlik harakati, diniy ta'lim va boshqa sohalarga ta'siri tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Islomning O'rta Osiyo jamiyatidagi roli: Islom mintaqada hukmron din sifatida jamiyatning barcha jabhalariga, jumladan diniy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayotga ta'sir ko'rsatgan. Shariat qonunlari musulmonlarning kundalik turmush tarzini tartibga solib turgan.
- Rossiya imperiyasi istilosi va Islom: Rossiya imperiyasi O'rta Osiyoni bosib olgach, mintaqada siyosiy va iqtisodiy o'zgarishlar yuz berdi. Kolonial ma'muriyat Islomga nisbatan ehtiyotkor siyosat olib bordi, uning ta'sirini cheklamadi, lekin ma'rifatparvarlik harakatining rivojlanishiga to'sqinlik qildi.
- Ma'rifatparvarlik harakati va Islom: XIX asrning oxiri va XX asr boshlarida O'rta Osiyoda jadidchilik nomi bilan mashhur bo'lgan ma'rifatparvarlik harakati paydo bo'ldi. Jadidlar Islom dinini zamonaviy bilimlar bilan uyg'unlashtirishga, maktablar ochishga va madaniyatni rivojlantirishga harakat qilishdi.
- Islomiy ta'lim va madaniyat: Islomiy ta'lim mintaqada muhim rol o'ynadi. Maktablar va madrasalar musulmon yoshlariga diniy va dunyoviy bilimlarni berdi. Islom madaniyati me'morchilik, adabiyot va san'atda o'z aksini topdi.
- Xayriya va ehson: Islom dinida xayriya va ehson qilish muhim ahamiyatga ega. Boy musulmonlar masjidlar, madrasalar va maktablar qurishga, kambag'allarga yordam berishga va boshqa xayriya ishlariga o'z mablag'larini sarflashgan.
- Musulmonlarning turmush tarzi: Islom musulmonlarning turmush tarziga, oilaviy munosabatlariga, kiyim-kechaklariga va ovqatlanishiga ta'sir ko'rsatdi. Musulmonlar halol yashashga, namoz o'qishga, ro'za tutishga va boshqa diniy amallarni bajarishga harakat qilishgan.