Topografiya ha`m kartografiya tiykarlari
Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi A.Jiniyaz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti Tarix-geografiya fakulteti 1-kurs geografiya va iqtisodiyot bilim asoslari yo‘nalishi talabalari uchun “Topografiya va kartografiya asoslari” fanidan laboratoriya mashg‘ulotlari dasturini o‘z ichiga oladi. Dastur laboratoriya mashg‘ulotlari dizayni, mashg‘ulotlar mavzusi, ishlatiladigan vositalar va bajariladigan topshiriqlarni belgilab beradi. Kitobning maqsadi talabalarga topografiya va kartografiya asoslarini o‘rgatish va amaliy ko‘nikmalarini rivojlantirishdan iborat.
Asosiy mavzular
- Masshtab va undan foydalanish: Masshtabni aniqlash, xaritadagi masofalarni o‘lchash va undan amalda foydalanishga o'rgatadi.
- Orientirlash burchaklari: Azimut, rumb va direksion burchaklarni aniqlash, masshtab va ular yordamida ichki burchaklarni hisoblash usullarini o'rgatadi.
- Relief va uning elementlari: Xaritalardagi mutlaq va nisbiy balandliklarni tahlil qilish, xaritada rel'efni tasvirlash va rel'ef bilan bog'liq muammolarni hal qilish usullarini o'rgatadi.
- Topografik xaritalarda toʻgʻri burchak va geografik koordinatalarni aniqlash: Toʻgʻri burchaklarni aniqlash hamda xaritalarda geografik koordinatalarni hisoblash va ularni xaritada tasvirlashga o'rgatadi.
- Teodolit va nivelirni o'rganish: Teodolit va nivelir asboblarini ishlatish, nivelirlash jurnallarini yuritish va hisoblash usullarini o'rgatadi.
- Aerofotosuratlar va kosmik suratlar: Aerofotosuratlar va kosmik suratlar yordamida hududlarni deshifrovka qilish va ularning ahamiyatini o'rganish usullarini o'rgatadi.
- Xarita va chizmalar yordamida koordinata nuqtalarini aniqlash: Xarita va chizmalar yordamida geografik koordinatalarga mos nuqtalarni aniqlashga o'rgatadi.
- Globus va uning turlari: Globusning masshtab turlarini aniqlash, koordinata nuqtalarini hisoblash va globusning xaritalardan ustunligini o'rganishga o'rgatadi.
- Atlas xaritalari: Geografik atlaslarning tuzilishi, turlari va ulardan ma'lumotlarni o'qish va foydalanish usullarini o'rgatadi.
- Tematik xaritalarni yaratish: Statistik ma'lumotlar asosida tematik xaritalarni yaratish usullarini o'rgatadi.