Cостояние вопроса применения барханного песка в бетоне и современные направления улучшения его качества и экономии цемента
Ushbu kitob barxan qumini betonda qo'llash masalalarini, uning sifatini yaxshilash va sementni tejashning zamonaviy yo'nalishlarini o'rganadi. Unda barxan qumining beton xususiyatlariga ta'siri, sement sarfini kamaytirish usullari, turli xil qo'shimchalar va texnologiyalar haqida ma'lumotlar keltirilgan. Shuningdek, O'zbekiston sharoitida barxan qumidan foydalanishning dolzarbligi va bu boradagi ilmiy tadqiqotlar yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Barxan qumining beton xususiyatlariga ta'siri: Barxan qumining yuza qismi katta, donalari mayda bo'lganligi sababli betonning suvga bo'lgan talabi ortadi, qorishmasi ajralib ketishi mumkin. Bu esa betonning mustahkamligi va chidamliligini pasaytiradi. Sement sarfi 40-60% gacha ortishi mumkin.
- Sement sarfini kamaytirish usullari: Donador tarkibni tartibga solish, mayda to'ldirgichlarga qo'shimchalar kiritish, superplastifikatorlar va faol mineral qo'shimchalar (masalan, TETS kullari) qo'llash orqali sement sarfini kamaytirish mumkin. Shuningdek, sement va qumni birgalikda maydalash, alohida maydalash texnologiyasidan foydalanish ham samarali.
- Turli xil qo'shimchalar: Superplastifikatorlar beton qorishmasining harakatlanuvchanligini oshiradi va suvga bo'lgan talabni kamaytiradi. Mineral qo'shimchalar gidravlik faollikka ega bo'lib, sement sarfini kamaytirishga yordam beradi. Shuningdek, kremnezemli komponentlar kabi kimyoviy aktiv qo'shimchalar tsement tarkibidagi reaksiyalarni yaxshilaydi.
- O'zbekiston sharoitida barxan qumidan foydalanishning dolzarbligi: Respublikaning ayrim hududlarida standart qum resurslari cheklanganligi sababli barxan qumidan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Bu borada O'rta Osiyo ilmiy-tadqiqot irrigatsiya instituti va boshqa tashkilotlar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar mavjud.