Табиий тош материаллар
Ushbu metodik qoʻllanma qurilish yoʻnalishi boʻyicha oliy oʻquv yurtlari va kasb-hunar kollejlarida tahsil olayotgan talabalar uchun moʻljallangan. Qoʻllanma "Qurilish materiallari, buyumlari va metallar texnologiyasi" fanining "Tabiiy tosh materiallar" mavzusini interfaol usulda chuqur oʻrganishga yordam beradi. Undan oliygoh oʻqituvchilari, magistrantlar va kasb-hunar kolleji oʻqituvchilari mashgʻulotlarni yangi pedagogik texnologiyalar asosida olib borishlari uchun foydalanishi mumkin. Qoʻllanmada tabiiy tosh materiallarining xossalari, turlari, ularni qazib olish va ishlov berish usullari, shuningdek, qurilishda qoʻllanilishi haqida maʼlumotlar keltirilgan. Materiallar klaster, sinkveyn, test kabi interfaol usullar orqali oʻzlashtiriladi.
Asosiy mavzular
- Tabiiy tosh materiallarining xossalari: Tabiiy tosh materiallarining zichligi, mustahkamligi, sovuqqa chidamliligi kabi fizik-mexanik xossalari muhim ahamiyatga ega. Materialning sifati va markasi ushbu xossalarga qarab belgilanadi.
- Tabiiy tosh materiallarining turlari: Qurilishda har xil turdagi tabiiy tosh materiallaridan foydalaniladi, jumladan, xarsangtosh, devorbop toshlar, bloklar, qoplama toshlar, plitalar, tom yopish plitkalari va boshqalar.
- Tosh materiallarini qazib olish va ishlov berish: Tosh materiallarini qazib olish usullari ularning joylashish sharoitiga, mustahkamligiga va olinadigan buyumlarning shakliga bog'liq. Ishlov berish esa materialga kerakli shakl va o'lchamlarni berishdan iborat.
- Tabiiy tosh materiallarini tashish, saqlash va himoyalash: Materiallarni tashish va saqlashda shikastlanish, ifloslanish va namlanishdan saqlash zarur. Foydalanish jarayonida esa ularning nurashini oldini olish uchun konstruktiv va kimyoviy chora-tadbirlar ko'riladi.
- Mahalliy tabiiy tosh materiallari: Oʻzbekiston hududida qurilish uchun zarur boʻlgan tabiiy tosh materiallarning boy zaxiralari mavjud. Bularga ohaktosh, marmar, granit, bazalt kabi toshlar kiradi.