Қазақ тілінен теориялық білім мен практикалық дағды беру методикасы
Ushbu bitiruv malakaviy ishi o‘zbek tilini o‘rganish metodikasiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda o‘quvchilarga nazariy bilimlar berish va amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish masalalari ko‘rib chiqiladi. Ishning asosiy maqsadi – o‘quvchilarda til qonuniyatlari va me’yorlariga asoslangan nutq madaniyatini rivojlantirishdan iborat. Unda dars o‘tishning turli usullari va yondashuvlari, xususan, suhbat, hikoya, tushuntirish, tajriba, kuzatish, tahlil va kitobdan foydalanish usullari keng yoritilgan. Bundan tashqari, fonetik, leksik, grammatik tahlil usullari ham batafsil ko‘rsatib berilgan.
Asosiy mavzular
- Nazariy va amaliy usullar: Ushbu bobda o‘quvchilarga tilning nazariy asoslarini o‘rgatish va amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishda qo‘llaniladigan turli xil usullar va yondashuvlar ko‘rib chiqiladi. Har bir usulning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, ularni dars jarayonida qanday qo‘llash mumkinligi haqida ma’lumot beriladi.
- Suhbat usuli: Suhbat usuli o‘quvchilarning bilish faolligini oshirishga, tilning o‘ziga xos xususiyatlarini tushunishga va o‘z fikrlarini erkin ifoda etishga yordam beradi. Suhbat usuli orqali dars o‘tishda o‘qituvchi tomonidan qo‘yiladigan talablar, suhbatning tuzilish elementlari va ularning metodik xususiyatlari batafsil bayon etilgan.
- Hikoya usuli: Ushbu usul o‘quvchilarga til faktlari haqida ma’lumot berish va ularning o‘zaro bog‘liqligini tushunishga yordam beradi. Hikoya usuli orqali dars o‘tishning bosqichlari, o‘qituvchi nutqiga qo‘yiladigan talablar va didaktik materiallardan foydalanish usullari keltirilgan.
- Tushuntirish usuli: Tushuntirish usuli o‘quvchilarga murakkab tushunchalarni tushunishga va ularni amalda qo‘llashga yordam beradi. Tushuntirish usulining turlari, o‘qituvchining tushuntirish jarayonida e’tibor qaratishi lozim bo‘lgan jihatlar va usulning samaradorligini oshirish yo‘llari tahlil qilingan.
- Tajriba va kuzatish usullari: Ushbu usullar o‘quvchilarga til hodisalarini bevosita kuzatish va ularni o‘z tajribalarida sinab ko‘rish imkoniyatini beradi. Tajriba va kuzatish usullarini dars jarayonida qanday tashkil etish mumkinligi, o‘qituvchining rolini qanday belgilash va usullarning natijadorligini qanday baholash kerakligi haqida amaliy tavsiyalar berilgan.
- Tahlil usuli: Tahlil usuli o‘quvchilarga tilning ichki tuzilishini tushunishga va uning qonuniyatlarini aniqlashga yordam beradi. Tahlil usulining turlari, o‘quvchilarga tahlil qilishni o‘rgatish usullari, tahlil jarayonida qo‘llaniladigan savollar va topshiriqlar batafsil yoritilgan.
- Kitobdan foydalanish usuli: Kitobdan foydalanish usuli o‘quvchilarga mustaqil o‘rganish ko‘nikmalarini shakllantirishga va bilimlarini kengaytirishga yordam beradi. Darslikdan to‘g‘ri foydalanish, mustaqil ishlash uchun topshiriqlar berish, lug‘atlar bilan ishlash va kitob bilan bog‘liq boshqa amaliy masalalar ko‘rib chiqilgan.
- Tayyor materiallarni tahlil qilish usuli: Ushbu bobda darsliklar va qo‘llanmalarda berilgan tayyor materiallarni tahlil qilish usullari ko‘rib chiqiladi. Fonetik, leksik, grammatik tahlil usullari, shuningdek, to‘g‘ri nutq ko‘nikmalarini shakllantirish usullari batafsil yoritilgan.