Astronomiya va astrofizika asoslari fani bo’yicha laboratoriya ishlari
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi Farg'ona Davlat Universiteti talabalari uchun Astronomiya va astrofizika asoslari fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish bo'yicha uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma M.R.Raxmonqulov tomonidan yozilgan va Farg'ona shahrida 2008 yilda nashr etilgan.
Asosiy mavzular
- Yulduzlarning kichik atlaslari: Yulduzlarning kichik atlaslari bilan tanishish va ulardan osmonni o'rganishda foydalanish. Atlas xaritalaridan yulduz turkumlarini aniqlash, yulduzlarning koordinatalarini va kattaliklarini aniqlash.
- Yulduzlar osmonining surilma xaritasidan foydalanish: Yulduzlar osmonini o'rganishda surilma xaritadan foydalanish. Surilma xaritaning tuzilishi, undan foydalanish usullari, yulduz turkumlarini aniqlash, yulduzlarning gorizontga nisbatan vaziyatini aniqlash.
- Osmon sayorasining asosiy elementlari: Osmon sferasining elementlari bilan tanishish. Olam o'qi, vertikal chiziq, meridian, matematik gorizont, ekvator, ekliptika kabi tushunchalar, ularning osmondagi vaziyatini aniqlash.
- Astronomik kalendarlar va spravochniklar: Astronomik kalendarlar va spravochniklar bilan tanishish. Turli kalendarlar turlari, ularning mazmuni, undan foydalanish usullari. Yulduzlarning koordinatalarini, kattaliklarini va boshqa xususiyatlarini aniqlash.
- Vaqtni o'lchash sistemalarini o'rganish: Vaqtni o'lchash sistemalari bilan tanishish. Yulduz vaqti, quyosh vaqti, poyas vaqti, dekret vaqti kabi tushunchalar, ularning o'zaro bog'liqligi, vaqtni bir sistemadan ikkinchisiga o'tkazish.
- Teodolit yoki universal asbob yordamida yoritkichlarning gorizontal koordinatalari h, A ni va meridian yo'nalishini aniqlash: Aniq burchak o'lchov asboblari (teodolit yoki universal asbob) bilan tanishish va bu asboblarni astranomik kuzatishlarda ishlata bilish. Teodolitning tuzilishi, undan foydalanish qoidalari, gorizontal va vertikal burchaklarni o'lchash, meridian yo'nalishini aniqlash.