Ёш физиологияси ва гигиена
Ushbu kitobda umumiy fiziologiya va gigiena talablari haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek kitob davomida o'quvchilarga turli amaliy mashg'ulotlar uchun ko'rsatmalar va nazorat savollari berilgan. Kitob asosan universitetlarning pedagogika ta'lim yo'nalishlari talabalari uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Sinf xonalarini gigienik baholash: Sinf xonalarining yoritilishi, isitilishi, shamollatilishi kabi jihatlari gigienik talablarga javob berishi kerak. Sinfning o'lchamlari, derazalarning joylashuvi va boshqa omillar ham hisobga olinadi.
- Sinf jihozlariga gigienik talablar: Partalar, doskalar va boshqa jihozlar o'quvchilarning bo'yi va yoshiga mos bo'lishi lozim. Jihozlarning noto'g'ri tanlanishi o'quvchilarning sog'lig'iga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
- Dars jadvalini gigienik baholash: Darslar soni, darslarning davomiyligi va darslar orasidagi tanaffuslar o'quvchilarning yoshiga va fiziologik xususiyatlariga mos kelishi kerak. Dars jadvalini tuzishda darslarning qiyinligi va osonligi ham hisobga olinadi.
- Kun tartibini gigienik baholash: To'g'ri tuzilgan kun tartibi o'quvchilarning sog'lig'i va ish qobiliyati uchun muhim ahamiyatga ega. Kun tartibida o'qish, dam olish, ovqatlanish va uyqu uchun yetarli vaqt ajratilishi kerak.
- O'quvchilarning jismoniy rivojlanishini gigienik baholash: O'quvchilarning jismoniy rivojlanishi tibbiy ko'riklar orqali baholanadi. Jismoniy rivojlanishi me'yorga mos bo'lmagan o'quvchilar uchun maxsus mashg'ulotlar tashkil etiladi.
- Refleks vaqtini aniqlash: Reflekslar organizmning tashqi va ichki muhit ta'sirlariga javob reaksiyalari hisoblanadi. Refleks vaqtini aniqlash orqali nerv sistemasi faoliyatini baholash mumkin.
- Orqa miya reflekslarini o'rganish: Orqa miya reflekslari har xil ta'sirlarga doimiy bir xil javob beradi. Bu reflekslarni o'rganish orqa miya faoliyatini tahlil qilishga yordam beradi.
- Qisqa muddatli eshituv xotirasini aniqlash: Qisqa muddatli xotira olingan axborotni qisqa vaqt ichida saqlash imkonini beradi. Qisqa muddatli xotirani aniqlash orqali xotira hajmini baholash mumkin.
- Ko'rish o'tkirligini aniqlash: Ko'rish o'tkirligi ko'zning ikki nuqtani alohida ko'rish qobiliyatidir. Ko'rish o'tkirligini aniqlash orqali ko'zning ko'rish qobiliyatini baholash mumkin.
- Qondagi gemoglobin miqdorini aniqlash: Gemoglobin qonning kislorod tashish qobiliyatini ta'minlaydi. Qondagi gemoglobin miqdorini aniqlash orqali qonning kislorod bilan ta'minlanganligini baholash mumkin.
- Qon guruhini aniqlash: Qon quyish jarayonida muvofiq qon guruhini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Har bir qon guruhi o'ziga xos antitelalarga ega.
- Arterial bosimni o'lchash: Arterial qon tomirlarining qon oqimiga qarshilik ko'rsatishini baholash usuli. Sistolik va diastolik qon bosimini o'lchash orqali yurak-qon tomir tizimini baholash mumkin.
- O'pkaning tiriklik sig'imi: O'pkaning tiriklik sig'imi o'pkaning maksimal havo sig'imi. O'pkaning tiriklik sig'imini o'lchash orqali o'pka faoliyatini baholash mumkin.
- Moddalar va energiya almashinuvi: Moddalar va energiya almashinuvi organizmda sodir bo'ladigan kimyoviy reaksiyalar majmuidir. Oziq-ovqat ratsionini tuzishda moddalar va energiya almashinuvini hisobga olish kerak.