Механик иш. Қувват ва энергия
Ushbu kitob mexanik ish, quvvat va energiya kabi fizik tushunchalarga bag'ishlangan. Unda mexanik ishning ta'rifi, formulasi va uning turli holatlardagi xususiyatlari ko'rib chiqiladi. Quvvat tushunchasi, uning birliklari va ish bilan bog'liqligi tushuntiriladi. Shuningdek, kinetik va potensial energiyalar haqida ma'lumot berilib, ularning formulalari va xususiyatlari muhokama qilinadi. Kitobda energiyaning saqlanish qonuni va uning amaliy ahamiyati yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Mexanik ish: Jismga ta'sir etuvchi kuch va uning ta'sirida sodir bo'lgan ko'chish vektorlarining skalyar ko'paytmasi mexanik ish deb ataladi. Ish skalyar kattalik bo'lib, Joul (J)da o'lchanadi. Ishning musbat, manfiy va nolga teng bo'lish holatlari ko'rib chiqiladi.
- Quvvat: Birlik vaqt ichida bajarilgan ish quvvat deb ataladi. Quvvat Vatt (Vt)da o'lchanadi. Quvvatning ish va vaqt bilan bog'liqligi, shuningdek, quvvatning boshqa birliklari (masalan, ot kuchi) haqida ma'lumot beriladi.
- Energiya: Jismning ish bajarish qobiliyati energiya deb ataladi. Mexanik energiya kinetik va potensial energiyalarga bo'linadi. Kinetik energiya jismning harakati tufayli, potensial energiya esa jismning holati yoki o'zaro ta'siri tufayli yuzaga keladi. Energiyaning saqlanish qonuni va uning amaliy ahamiyati muhokama qilinadi.
- Kinetik Energiya: Jismning harakati tufayli vujudga keladigan energiya kinetik energiya deyiladi. U jism massasi va tezligiga bog'liq bo'lib, E = (mV^2)/2 formula orqali hisoblanadi.
- Potensial Energiya: Jismning holati yoki o'zaro ta'siri tufayli vujudga keladigan energiya potensial energiya deyiladi. U jismning balandligi (mgh) yoki elastiklik deformatsiyasi (kx^2/2) kabi omillarga bog'liq.