Фразеологик бирликлар ва лексикализация ҳодисаси
Ushbu maqola o'zbek tilidagi frazeologik birliklar va ularning leksikalizatsiya hodisasi bilan bog'liqligini o'rganadi. Muallif frazeologik birliklarning ta'rifini beradi, ularning til tizimidagi o'rnini va nutqdagi vazifalarini tahlil qiladi. Leksikalizatsiya jarayoni, uning frazeologik birliklarga ta'siri va o'zaro munosabatlari ko'rib chiqiladi. Maqolada frazeologik birliklarning semantik turlari, ularning leksik ma'nolari va ko'chma ma'nolarining shakllanishi tahlil etiladi. Shuningdek, maqolada o'zbek tilidagi frazeologik birliklarning leksikalizatsiya xususiyatlari misollar bilan yoritiladi.
Asosiy mavzular
- Frazeologik birliklarning ta'rifi va xususiyatlari: Frazeologik birliklar - tilda tayyor holda mavjud bo'lgan va nutqqa shu holicha olib kiriladigan, shaklan so'z birikmasi yoki gapga o'xshash, mazmuni ko'chma ma'noga asoslangan til birliklari.
- Leksikalizatsiya hodisasi: Leksikalizatsiya - morfemalar yoki so'z birikmasi shaklidagi til elementlarining mazmuni bir leksemaga teng keladigan lug'aviy birlikka aylanish jarayoni.
- Frazeologik birliklar va leksikalizatsiya o'rtasidagi munosabat: Frazeologik birliklar va leksikalizatsiya o'rtasida o'xshashliklar mavjud. Har ikkala hodisada ham birliklar tarkibidagi leksemalar o'z mustaqilligini yo'qotadi va yangi hosila ma'nolar yuzaga keladi.
- Frazeologik birliklarning semantik turlari: Frazeologik birliklar ikki semantik turga bo'linadi: frazeologik butunlik va frazeologik chatisma. Frazeologik butunlikning ma'nosi uning tarkibidagi birliklar leksik ma'nolarining umumiy ma'nosidan kelib chiqadi. Frazeologik chatismaning ma'nosi esa uning tarkibidagi leksikalarga xos ma'nolar asosida izohlanmaydi.
- O'zbek tilidagi frazeologik birliklarning leksikalizatsiya xususiyatlari: O'zbek tilida frazeologik birliklarning leksikalizatsiya xususiyatlari ularning ko'chma ma'noga ega bo'lishi, tarkibidagi leksemalarning mustaqilligini yo'qotishi va yangi hosila ma'nolarni ifodalashida namoyon bo'ladi.