Нефт ва газ конларини лойиҳалаш ва ишлатиш
Ushbu kitob neft va gaz sohasidagi oliy o'quv yurtlari talabalari uchun mo'ljallangan o'quv qo'llanma bo'lib, unda neft va gaz konlarini loyihalashtirish, ishlatish, ularning geologik tuzilishi, qazib olish usullari, texnik xavfsizlik choralari va atrof-muhitni muhofaza qilish kabi masalalar yoritilgan. Qo'llanmada talabalarga neft va gaz konlarini qazish, qayta ishlash va ulardan foydalanish sohasida zarur bo'lgan nazariy va amaliy bilimlar beriladi.
Asosiy mavzular
- Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi va istiqbollari: Ushbu mavzu neft va gaz sanoatining O'zbekistondagi va dunyodagi rivojlanish bosqichlari, sanoatning hozirgi holati va kelajakdagi istiqbollari haqida ma'lumot beradi. Neft va gazning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, qazib olishni oshirish muammolari va atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari ko'rib chiqiladi.
- Neft va gazning sizilish qonunlari: Ushbu mavzu neft va gazning tog' jinslaridagi harakati, sizilish qonunlari, Darcy qonuni va differensial tenglamalar haqida ma'lumot beradi. Neft va gaz harakatini tahlil qilish uchun zarur bo'lgan asosiy tushunchalar va qoidalar keltiriladi.
- Neft va gaz konlarining ishlash usullari: Ushbu mavzu neft va gaz konlarini ishlashning turli usullari (suv ta'siri, siqilgan gaz, qatlamning taranglik rejimi) va ularning samaradorligi haqida ma'lumot beradi. Har bir usulning afzalliklari va kamchiliklari, qo'llanilish shartlari ko'rib chiqiladi.
- Neft va gaz konlarini loyihalashtirish: Ushbu mavzu neft va gaz konlarini loyihalashtirish bosqichlari, loyiha hujjatlariga qo'yiladigan talablar, konni jihozlash va ishga tushirish masalalari haqida ma'lumot beradi.
- Quduqlarning konstruksiyasi va ishlash rejimi: Quduqlarning turlari, vazifalari, konstruksiyasi, quduq tubi uskunalari va ishlatish rejimi haqida ma'lumot beradi. Quduqlarning ishlashini nazorat qilish usullari ko'rib chiqiladi.
- Neft va gaz qatlamlarini va konlarni loyihalashda matematik modellar: Neft va gaz qatlamlarida sodir bo'ladigan jarayonlarni matematik modellashtirish, modellarning turlari va ulardan foydalanish usullari haqida ma'lumot beradi.
- Neft va gaz konlarining asosiy texnologik ko'rsatkichlari: Neft va gaz qazib olishning asosiy texnologik ko'rsatkichlari va ularni hisoblash usullari keltiriladi. Suv bosimi, suv bosimi, neft koeffitsienti va suvni siqib chiqaruvchi vositalar tavsifi ko'rib chiqiladi.
- Konni ishlatishda mehnatni muhofaza qilish va atrof muhitni muhofaza qilish: Gazlift quduqlarida harakatlanishda xavfsizlik qoidalari. Atrof muhit va ish qoidalarini yaxshilash chora-tadbirlari