Модель Вольтерра - Лотки

Ushbu hujjatda Volterra va Lotka modellari batafsil yoritilgan bo'lib, ular biologik populyatsiyalarning o'zaro ta'sirini matematik modellashtirishga bag'ishlangan. Asosiy e'tibor ushbu modellarning asosiy tushunchalari, tenglamalari va ularni Excel dasturida qo'llashga qaratilgan. Hujjatda shuningdek, populyatsiya dinamikasini modellashtirish, "yirtqich-qurbon" tizimini tahlil qilish va ushbu modellarning ekologik tadqiqotlardagi ahamiyati ham ko'rib chiqiladi.

Asosiy mavzular

• Volterra modeli: Volterra modeli turlarning o'zaro ta'sirini, xususan, yirtqich va qurbon o'rtasidagi munosabatlarni o'rganadi. Modelning asosiy farazlari va matematik formulalari batafsil tahlil qilinadi. Modelning barqarorlik shartlari va uning parametrlarga sezgirligi ham ko'rib chiqiladi.
• Lotka modeli: Lotka modeli, Volterra modeliga o'xshash, lekin kimyoviy reaksiyalarning kinetikasini tavsiflash uchun yaratilgan. Modelning asosiy tenglamalari va ularning biologik tizimlarga moslashuvi o'rganiladi. Lotka modelidagi tebranishlar va ularning barqarorlik shartlari tahlil qilinadi.
• Excelda populyatsiya dinamikasini modellashtirish: Ushbu bo'limda Volterra-Lotka tenglamalarini Excel yordamida qanday modellashtirish ko'rsatilgan. Qadam-baqadam ko'rsatmalar va misollar keltirilgan, bu esa o'quvchilarga populyatsiya dinamikasini amalda simulyatsiya qilish imkoniyatini beradi. Modelning parametrlari va natijalarni vizualizatsiya qilish usullari ham muhokama qilinadi.
• "Yirtqich-qurbon" tizimi: "Yirtqich-qurbon" tizimi Volterra-Lotka modellarining asosiy qo'llanilish sohasi hisoblanadi. Ushbu tizimning dinamikasi, barqarorlik shartlari va ekologik ahamiyati batafsil tahlil qilinadi. Real hayotdagi misollar va ushbu modelning ekologik tadqiqotlardagi roli ham ko'rib chiqiladi.