O'zbek shomon folklorining janrlar tarkibi
Ushbu kitob oʻzbek folklorining muhim qismi boʻlgan shomonlik marosimlari va ularning janrlarini oʻrganadi. Unda shomon afsonalari, yõqlovlari, chorlovlari va termalari kabi janrlar tahlil qilinadi, shuningdek, bemorlarni davolash bilan bogʻliq gulafshon, kõch-kõch, afsun va avrash kabi marosim janrlari ham koʻrib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Shomon Afsonalari: Shomonlik e'tiqodi bilan bog'liq voqyelik tafsilotini bayon etuvchi asarlar bo'lib, shomonning kasbni egallashini izohlaydi. Mifologik va tarixiy shaxslar parallel ravishda ishtirok etadi.
- Shomon Chorlovlari: Shomonning homiy ruhlarni chaqirish motivi ustuvor bo'lgan aytimlari. Marosimning asosiy magik jihatlari chorlov vositasida amalga oshiriladi.
- Shomon Yõqlovlari: Avliyolar va marhumlarning ruhini yod olish, ulardan madad kutish maqsadida ijro etiladigan aytimlar. Marosimning boshlang'ich qismi hisoblanadi.
- Shomon Termalari: Shomonning boshidan o'tgan sitamlarni, kechinmalarini ruhlarga tõkib soladigan she'riy shakldagi aytimlar.
- Gulafshon: Toshmalar toshganda yovuz ruhlarni haydash maqsadida shomon tomonidan ijro etiladigan marosim janri.
- Kõch-kõchlar: Aqldan ozgan, kechasi bosliqib chiqadigan bemorlarni davolashda ijro etiladigan aytimlar. Yovuz ruhlarni boshqa manzilga boshlashga qaratilgan.
- Avrashlar: Ilon, chayon, qoraqurt chaqqanda zahrning tarqalishini oldini olish va zaharni chiqarib yuborish maqsadida ijro etiladigan aytimlar.