Давлат ва ҳуқуқ назарияси

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Toshkent Davlat Yuridik Instituti talabalari uchun mo'ljallangan. U davlat va huquq nazariyasini o'rganishda yordam beruvchi o'quv-uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma davlat va huquqning asosiy tushunchalari, tamoyillari va institutlarini qamrab oladi hamda talabalarga nazariy bilimlarni amaliyotda qo'llash ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Davlat va huquq nazariyasi – uмумназарий фан: Fanning predmeti, metodologiyasi, tizimdagi o'rni, funksiyalari, tuzilishi va roli.
Davlat va huquqning kelib chiqishi: Jamiят тушунчаси, жамият ривожланишига таъсир этувчи омиллар, ибтидоий жамият, давлат ва ҳуқуқнинг вужудга келиши тўғрисидаги назариялар.
Davlat tушунчаси, белгилари, моҳияти va tiplari: Davlat tушунчаси va белгилари, давлат моҳияти va унинг ижтимоий аҳамияти тўғрисидаги турли назариялар, давлат ҳокимияти, davlat типологияси.
Davlat funksiyalari: Davlat funksiyalari tuшунчаси, davlat funksiyasiнинг davlat maқsadi va vazifalari bilan oʻzaro nisbati, davlat funksiyalarini tasniflash.
Davlatning shakllari: Davlatning shakllari tушунчаси va uning tarkibiy elementlari, davlat shakllarining rivojlanishi va oʻzgarishiga taʼsir etuvchi omillar.
Davlat mexanizmi: Davlat mexanizmi: tушунчаси, tarkibiy қismlari. Davlat mexanizmida ҳоkimiyatlar boʻlinishi tamoyili: nazariya va amaliyot. Davlat apparati tушунчаси.
Ijtimoiy munosabatlar va huquq: Ijtimoiy munosabatlar tuшунчаси. Ijtimoiy munosabatlarni normativ tartibga solishning obyektiv zaruriyati. Ijtimoiy normalar tizimi: odat, diniy, ahlok normalari va бошқa Ijtimoiy normalar.
Huquqiy ong va huquqiy madaniyat: Huquqiy ong: tuшунчаси, tarkibiy қismlari. Huquqiy ong - huquqni rivojlantirish, mustaҳkamlash va amal қilish omili sifatida. Huquqiy psixologiya va huquqiy mafkura.
Huquq normalari: Huquq normalari tuшунчаси. Huquqiy normaning бошқa ijtimoiy normalardan farқli belgilari. Huquq normasining tuzilishi: gipoteza, dispozitsiya va санкция.
Huquq shakllari (manbalari): Huquq shakllari (manbalari) tuшунчаси va турлари. Huquqiy odat huquqning тарихий manbasi sifatida. Huquqiy прецедент: tuшунчаси, турлари.
Huquq ijodkorligi: Huquq ijodkorligi tuшунчаси va турлари. Huquq ijodkorligi - huquq yaratishning murakkab jarayoni sifatida. Qonun ijodkorligi jarayoni: tuшунчаси, prinsiplari va bosқichlari.
Huquq tizimi: Huquq tizimi: tuшунчаси va tuzilishi. Huquq tizimini soҳalarga ajratish asoslari. Huquq soҳasi va huquq instituti tuшунчаlari. Moddiy va protsessual huquq.
Huquqiy munosabatlar: Huquqiy munosabat: tuшунчаси, belgilari va турлари. Huquqiy munosabatlarning yuzaga kelish asoslari. Huquqiy munosabat tarkibi: subyekt, obyekt, obyektiv huquq va yuridik majburiyatlar.
Huquqni amalga oshirish: Huquqni amalga oshirish tuшунчаси. Huquqni amalga oshirish shakllari: rioya etish, ijro etish, foydalanish va қўllash. Huquq normasini қўllash - huquqni amalga oshirishning muҳim shakli sifatida.
Huquq normalarini sharҳlash: Huquq normalarini sharҳlash tuшунчаси va турлари. Subyektlar boʻyicha sharҳlash турлари. Rasmiy va norasmiy sharҳlash. Doktrinal sharҳlash.
Yuridik amaliyot: Yuridik amaliyot tuшунчаси. Yuridik amaliyot tarkibi, турлари va funksiyalari. Oʻzbekiston Respublikasida yuridik amaliyotni rivojlantirish yўllari.
Huquqiy ҳulқ-atvor. Huquqbuzaalik va yuridik javobgarlik: Huquqiy ҳulқ-atvor: tuшунчаси, турлари. Оʻzbekiston Respublikasida қonunga itoatkor shaxsni shakllantirish masalalari. Huquqbuzaalik tuшунчаси va belgilari. Huquqbuzaalikning yuridik tarkibi.
Huquqiy tartibga solish mexanizmi: Huquqiy tartibga solish mexanizmi tuшунчаси, uning asosiy elementlari. Huquqiy vositalar: tuшунчаси, belgilari, турлари. Huquqiy tartibga solish va huquqiy taʼsir etish.
Қonuniylik va huquqiy tartibot: Қonuniylik tuшунчаси va prinsiplari. Uning normativ va ijtimoiy asoslari. Қonunlar va huquqiy қonuniylik. Қonuniylik kafolati: tuшунчаси va турлари.
Ҳozirgi zamon asosiy huquqiy tizimlari va oilalari: Ҳozirgi zamonning asosiy huquqiy tizimlari tuшунчаси va tasnifi. Ҳuquqiy tizimlarni huquq oilalariga ajratish mezonlari. Roman-german huquq oilasi. Ҳuquqning manbalari.
Shaхs. Ҳuquq. Davlat: Shaхs tuшунчаси. Ҳuquq va shaхs. Shaхsning huquqiy maқomi. Inson huquqlari kontseptsiyasi. Shaхs huquqlari va erkinliklarini amalga oshirish uchun shart-sharoitni taʼminlash va muҳofazalashda davlatning roli va aҳamiyati.
Davlat va huquqni rivojlanish istiқbollari va yўllari: Fuқarolik zhamiyati va huquqiy davlat. Fuқarolik zhamiyati tuшунчаси va belgilari. Fuқarolik zhamiyatining ijtimoiy, iқtisodiy, siyosiy va ma'naviy asoslari.