Эразм Роттердамский инсонпарварлик ғоялари
Ushbu matnda O'zbekiston tarixi, falsafasi va madaniyatiga oid turli mavzular ko'rib chiqilgan. Renessans davrining falsafiy-axloqiy qarashlari, gumanistik harakatning rivojlanishi, markazlashgan davlat qurish g'oyasi, inson huquqlari va erkinliklari, shuningdek, mashhur mutafakkirlarning (Erasm Rotterdamskiy, Tomas Mor, Tommazo Campanella) asarlari tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Renessans davri falsafasi: Ushbu davr Yevropa falsafasida inson shaxsiga, uning erkinligiga va huquqlariga bo'lgan qiziqishning ortishi bilan xarakterlanadi. Gumanistik g'oyalar rivojlanadi, markazlashgan davlat qurish zarurati haqidagi fikrlar ilgari suriladi.
- Markazlashgan davlat qurish g'oyasi: Ushbu g'oya Yevropada Renessans davrida keng tarqalgan bo'lib, davlatning inson manfaatlariga xizmat qilishi, inson huquqlarini himoya qilishi kerakligi ta'kidlangan. Bu g'oya arab dunyosidan kirib kelgan va Yevropaning rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatgan.
- Erasm Rotterdamskiyning falsafiy qarashlari: Erasm Rotterdamskiy gumanistik harakatning yirik vakili bo'lib, insonning aql-idrokiga, axloqiy kamolotiga katta ahamiyat bergan. Uning asarlarida xristian dini va antik madaniyat uyg'unligi, insonning gunohkor tabiati va axloqiy erkinligi masalalari ko'rib chiqilgan.
- Tomas Morning "Utopiya" asari: Tomas Mor o'zining "Utopiya" asarida ideal jamiyat modelini yaratgan. Bu jamiyatda xususiy mulk yo'q, barcha odamlar teng, mehnat majburiy, ilm-fan va madaniyat rivojlangan. "Utopiya" asari gumanistik g'oyalarni targ'ib qilishda katta rol o'ynagan.
- Tommazo Campanellaning "Quyosh shahri" asari: Tommazo Campanella o'zining "Quyosh shahri" asarida ideal teokratik jamiyat modelini yaratgan. Bu jamiyatda davlat boshida ruhoniy turadi, jamiyat a'zolari ilm-fan, mehnat va axloqiy tarbiya bilan shug'ullanadi. "Quyosh shahri" asari gumanistik g'oyalarni targ'ib qilishda katta rol o'ynagan.