Gidrаvlikа vа gidrаvlik mаshinаlаr fаnidаn lаbоrаtоriya ishlаri
Ushbu kitob gidravlika va gidravlik mashinalarga bag'ishlangan laboratoriya ishlarining to'plamidir. U mehnat ta'limi yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, suyuqliklarning fizik xossalari, gidrostatik muvozanat, gidrodinamika qonunlari, nasoslar, gidrodvigatellar, gidrouzatmalar va gidroelektr stansiyalari kabi mavzularni qamrab oladi.
Asosiy mavzular
- Suyuqlik oqim rejimini aniqlash: Ushbu mavzu suyuqliklarning laminar va turbulent oqim rejimlarini o'rganishga bag'ishlangan. Gidravlikaning asosiy qismlari, gidrostatika va gidrodinamika tushuntirilgan. Suyuqliklarning xossalari, ideal va real suyuqliklar, zichlik, solishtirma og'irlik va qovushqoqlik kabi tushunchalar yoritilgan. Reynolds soni orqali oqim rejimini aniqlash usullari ko'rsatilgan.
- Bernulli tenglamasini tekshirish: Ushbu mavzu Bernulli tenglamasini amalda tekshirishga qaratilgan. Energiya yo'qotilishini aniqlash, pyezometrik va solishtirma energiya chiziqlarini chizish usullari ko'rsatilgan. Bernulli tenglamasining asosiy qoidalari, kinetik va potensial energiya tushunchalari, bosimning o'zgarishi va energiya yo'qotilishini hisoblash usullari tushuntirilgan.
- Truba uzunligi bo'yicha qarshilik koeffitsientini aniqlash: Ushbu mavzu trubalardagi gidravlik qarshilikni o'rganishga bag'ishlangan. Reynolds soni, ishqalanish koeffitsienti va g'adir-budurlik kabi omillarning qarshilikka ta'siri ko'rib chiqilgan. Trubadagi bosim yo'qotilishini hisoblash, tajriba natijalarini tahlil qilish va grafiklar qurish usullari yoritilgan.
- Kranning mahalliy gidravlik qarshiligini aniqlash: Ushbu mavzu kranlardagi mahalliy gidravlik qarshilikni aniqlashga qaratilgan. Qarshilik koeffitsientini aniqlash, ekvivalent uzunlikni hisoblash va Reynolds sonining ta'sirini o'rganish usullari ko'rsatilgan. Kranlarda yuzaga keladigan bosim yo'qotilishini hisoblash va tajriba natijalarini tahlil qilish usullari tushuntirilgan.
- Suyuqlikning oqimi: Teshikdan oqib chiqayotgan suyuqlikning sarfini aniqlashga qaratilgan mavzu. Teshikning shakli va o'lchamlari, suyuqlikning xususiyatlari va bosim kabi omillarning ta'siri ko'rib chiqilgan. Sarf koeffitsientini aniqlash, tajriba natijalarini tahlil qilish va hisoblash usullari yoritilgan.
- Suyuqliklarning tezligi va sarfini o'lchash: Pitot-Prandtl naychasi yordamida suyuqlik tezligi va sarfini o'lchashga bag'ishlangan mavzu. Statik va dinamik bosim tushunchalari, naychaning ishlash prinsipi va o'lchash usullari ko'rsatilgan. Tezlik va sarfni hisoblash usullari yoritilgan.
- Filtrlash doimiyligini aniqlash: Filtrlash jarayonida doimiylikni aniqlashga qaratilgan mavzu. Suspentsiyalar va changli gazlarni tozalash, filtr materiallari va ularning xususiyatlari ko'rib chiqilgan. Filtrlash tezligi, bosim va qovushqoqlik kabi omillarning ta'siri o'rganilgan.
- Markazdan qochma nasosning xarakteristikasi: Markazdan qochma nasoslarning xarakteristikalarini o'rganishga bag'ishlangan mavzu. Nasosning asosiy parametrlari, unumdorligi, bosimi va quvvati tushuntirilgan. Nasosning surish balandligini hisoblash, tajriba natijalarini tahlil qilish va grafiklar qurish usullari ko'rsatilgan.