Автомобилларнинг электр ва электрон жиҳозлари

Ushbu kitob avtomobillar, traktorlar va qishloq xoʻjaligi mashinalarining elektr va elektron jihozlariga bagʻishlangan boʻlib, ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, texnik xizmat koʻrsatish va nosozliklarni bartaraf etish usullari haqida ma’lumot beradi. Kitob asosan Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tasarrufidagi Namangan muhandislik-pedagogika instituti talabalari uchun mo’ljallangan.

Asosiy mavzular

Avtomobillarning elektr jihozlari: Ushbu mavzu avtomobillarda ishlatiladigan elektr energiya manbalari (akkumulyatorlar, generatorlar) va iste’molchilar (yoritish, signalizatsiya, isitish, va boshqalar) haqida umumiy ma’lumot beradi. Shuningdek, zamonaviy traktorlarning elektr jihozlari ham ko'rib chiqiladi.
Akkumulyatorlar batareyasi: Qoʻrgʻoshin kislotali akkumulyatorlarning ishlash prinsipi, tuzilishi, ularga texnik xizmat koʻrsatish, zaryadlash va uchraydigan nuqsonlar haqida ma’lumot beriladi. Ishqorli akkumulyatorlar ham qisqacha tavsiflangan.
Yarim o’tkazgichli asboblar: Yarim o’tkazgichlarning xossalari, yarim o’tkazgichli diodlar va triodlar (tranzistorlar)ning tuzilishi va ishlash prinsipi tushuntiriladi.
O’zgaruvchan tok generatorlari: O’zgaruvchan tok generatorlarining ishlash prinsipi, ularning turlari (doimiy magnitli, elektromagnitli), tuzilishi va ishlash xususiyatlari ko'rib chiqiladi. O'zgaruvchan tok generatorlari uchun rele-rostlagichlar haqida ham ma'lumot beriladi.
O’zгармас ток генераторлари: Ushbu mavzu o'zgarmas tok generatorlarining ishlash prinsipi, tuzilishi va ularga texnik xizmat ko'rsatishga bag'ishlangan. O'zgartirish generatorlarining rele-rostlagichlari bilan ishlash tartibi tahlil qilinadi.
Юқори кучланишли магнетодан ўт олдириш тизими: Yuqori kuchlanishli magnetoning ishlash prinsipi, tarkibiy qismlari (bir uchqunli, ikki uchqunli magnetolar, ilgari surish muftasi), ularga texnik xizmat ko'rsatish va ular bilan bog'liq nuqsonlar haqida ma'lumot beriladi.
Батареядан ўт олдириш тизими: Ushbu mavzu batareyadan o't oldirish tizimining ishlash prinsipi, indüksiyon bobinlari (g'altaklar), uzgich-taqsimlagichlar va ularga texnik xizmat ko'rsatish, otish tartibi va kontakt-tranzistorli otash tizimlariga bag'ishlangan.
Электр стартёрлар ва ишга тушириш иситгичлари: Elektr starterlarining ishlash prinsipi, tuzilishi, texnik xizmat ko'rsatish va ular bilan bog'liq nosozliklar, shuningdek ishga tushirish isitgichlari, ularning tuzilishi va ishlatilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ёритиш, товуш, тақсимлаш ва ҳимоя аппаратлари, назорат ўлчаш асбоблари ва симлар: Ushbu mavzuda cho'g'lanma faralar va lampalar, avtotraktor fonarlari, saqlagichlar, burilishni ko'rsatish chiroqlari, tovush signallari, elektr manometrlar, elektr termometrlar va yonilg'i sathini ko'rsatkichlar haqida so'z boradi.
Электр жиҳозлари схемалари: Ushbu mavzu elektr jihozlari sxemalarini o'qish va ularni amalda qo'llash bo'yicha ko'rsatmalar beradi. GAZ-53A va ZIL-130 avtomobillarining elektr jihozlari sxemalari ham ko'rib chiqilgan.