Bo`g`in nutq оqimi bo`linishining birligi sifatida. Urg`u va uning ko`rinishlari
Ushbu taqdimot "Bo`g`in nutq oqimi bo`linishining birligi sifatida. Urg`u va uning ko`rinishlari" mavzusiga bag'ishlangan. Unda o'zbek tilida bo'g'in va urg'uning fonetik va morfologik xususiyatlari, tuzilishi, turlari, qoidalari va ahamiyati ko'rib chiqiladi. Taqdimotda bo'g'in va urg'u bilan bog'liq asosiy tushunchalar, misollar, qoidalar, istisnolari va adabiyotlar keltirilgan. Taqdimot tilshunoslikka oid bo'lib, o'zbek tili fonetikasi va morfologiyasini o'rganuvchilar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- O`zbek tilida bo`g`in tuzilishi qonuniyatlari va ko`rinishlari: Bo`g`in tushunchasi, uning tuzilishi, turlari (ochiq va yopiq bo`g`inlar), bo`g`in hosil qiluvchi vositalar, bo`g`inlarda unli va undosh tovushlarning o`rinlashish tartibi, o`zbek tiliga xos bo`g`in tiplari, chet tillardan kirgan so`zlarda bo`g`in tuzilishi.
- Bo`g`in ko`chirilishi qoidalari: So`zlarni bo`g`inlab ko`chirish qoidalari, bir unlidan iborat bo`g`inlarni ko`chirmaslik, yolashgan unlilar va tutuq belgisi bilan kelgan bo`g`inlarni ko`chirmaslik, tarkibida ajratilmaydigan tovushlar bo`lgan bo`g`inlarni ko`chirmaslik, qisqartma otlar va ism-shariflar qisqartmasini ko`chirmaslik.
- So`zlarning fonetik va morfologik bo`linishi: So`zlarni tovush tomoni (bo`g`in va tovushlarga) va ma'noli qismlarga (o`zak va affikslarga) bo`linishi, so`zlarning fonetik va morfologik tuzilishining o`zaro munosabati.
- O`zbek tilida urg`uning tabiati va turlari: Urg`u tushunchasi, uning vazifasi, turlari (dinamik, bosh, ikkinchi darajali, leksik, logik), leksik urg`uning turlari (bog`li va erkin), o`zbek tilida urg`uning o`rni va xususiyatlari.
- Urg`uning so`z ma'nolari va shakllarini farqlashdagi roli: Urg`uning leksik birliklar va grammatik shakllarni farqlashdagi ahamiyati, urg`u yordamida ma'nolari farqlanadigan so`zlarga misollar.
- Rus tilidan kirgan so`zlarda urg`u: Rus tilidan kirgan so`zlarda urg`u, ularning o`zbek tilidagi talaffuzi, urg`uning o`zgarishi, urg`uning adabiy talaffuzdagi ahamiyati.