Joqari molekulali birikpeler, oligomer polimerler
Ushbu kitob yuqori molekulyar birikmalar (polimerlar va oligomerlar) kimyosi va texnologiyasiga bag'ishlangan. Unda polimerlarning kelib chiqishi, sintez usullari, xossalari (fizik, kimyoviy, mexanik), tuzilishi va molekulyar massasi kabi asosiy tushunchalar batafsil yoritilgan. Shuningdek, polimerlarning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, O'zbekiston olimlarining polimerlar sohasiga qo'shgan hissasi ham ko'rsatib o'tilgan. Kitobda polimerlanish va polikondensatlanish reaksiyalari, gomopolimerlar va sopolimerlar, karboshinjirli va geteroshinjirli polimerlar, ularning turlari va klassifikatsiyasi ham muhokama qilingan.
Asosiy mavzular
- Polimerlar haqida umumiy ma'lumotlar: Polimerlar nima, ularning kelib chiqishi (tabiiy, sintetik, sun'iy), molekulyar tuzilishi, makromolekulalar, monomerlar, polimerlanish darajasi, polimer zvenosi va shinjir uzunligi haqida ma'lumot beradi. Polimerlarning ahamiyati va tabiatdagi roli ham muhokama qilinadi. Makromolekulalarning shakllari (chiziqli, tarmoqlangan, to'rlangan) va bu shakllarning polimer xossalariga ta'siri tushuntiriladi.
- Polimerlarni sintez qilish usullari: Polimerlanish va polikondensatlanish reaksiyalari batafsil tushuntiriladi. Gomopolimerlar va sopolimerlar, ularning farqlari va xossalari ko'rsatiladi. Sopolimerlarning tuzilishi (statik, blok, payvandlangan) va ularning xususiyatlari muhokama qilinadi.
- Polimerlarning fizik-kimyoviy xossalari: Polimerlarning eruvchanligi, shishishi, elastikligi, termik xossalari (shishalanish harorati, suyuqlanish harorati), mexanik xossalari (mustahkamligi, elastikligi) batafsil ko'rib chiqiladi. Molekulyar massa va molekulyar massa taqsimoti polimer xossalariga qanday ta'sir qilishi tushuntiriladi.
- Polimerlarning klassifikatsiyasi: Polimerlar kelib chiqishi, tuzilishi, tarkibi va xossalariga ko'ra klassifikatsiya qilinadi. Karboshinjirli va geteroshinjirli polimerlar, organik, anorganik va elementorganik polimerlar haqida ma'lumot beriladi.
- O'zbekistonda polimerlar kimyosining rivojlanishi: O'zbekistonlik olimlarning polimerlar sohasiga qo'shgan hissasi, xususan paxta sellyulozasini o'rganish bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar yoritiladi.