Информатика. Основы Программирования» Вариант №9: «Операции над Матрицами
Ushbu hujjat Rossiya Federatsiyasi Oliy Ta'lim Davlat Qo'mitasi tomonidan taqdim etilgan «Informatika. Dasturlash asoslari» fanidan kurs ishiga ilova qilingan tushuntirish xati bo'lib, 9-variant «Matritsalar ustida amallar» ga bag'ishlangan. Hujjat Sankt-Peterburg Davlat Elektrotexnika Universitetining Radio tizimlar kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Unda vazifa shartlari, uni yechish usuli, dastur kodining matni, blok-sxemalar va dasturning ishlashiga misollar keltirilgan. Dastur matritsalar ustida turli amallarni (ko'paytirish, transponirlash, determinantni hisoblash, teskari matritsani topish, qo'shish, ayirish) bajaradi.
Asosiy mavzular
- Vazifa sharti: Dastur matnli rejimda ishlaydi. Foydalanuvchi operatsiyani tanlaydi, klaviaturadan matritsa o'lchamini va elementlar qiymatini kiritadi. Dastur berilgan operatsiyani bajarib, natijani ekranga chiqaradi.
- Yechish usuli: Dastur ishga tushgandan so'ng foydalanuvchi kerakli operatsiyani tanlaydi. Keyin matritsa o'lchamlari (satrlar va ustunlar soni) so'raladi, ular kiritilgandan so'ng dastur ularning manfiy emasligini va ruxsat etilgan maksimal o'lchamdan (10x10) oshmasligini tekshiradi. Shartlar bajarilganda, foydalanuvchidan klaviaturadan «A» matritsasini kiritish so'raladi. Kiritilgan matritsa tekshirish uchun ekranga chiqariladi. Keyin foydalanuvchi tanlagan operatsiya matritsaga mos kelishi tekshiriladi. Agar operatsiya ikkinchi «B» matritsasini talab qilsa, foydalanuvchiga uni kiritish taklif etiladi. Dastur uning parametrlarini tekshiradi va agar operatsiya mumkin bo'lsa, bajariladi va natijaviy «C» matritsasi ekranga chiqariladi.
- Dastur kodi: Hujjatda dastur kodi to'liq keltirilgan (MATRIX dasturi, Pascal tilida). Unda o'zgaruvchilarning e'lon qilinishi (satrlar, ustunlar hisoblagichlari, tanlangan variant, determinant, matritsalar), turli operatsiyalarni (determinantni hisoblash, teskari matritsani topish, transponirlash, qo'shish, ayirish, ko'paytirish) bajaruvchi protseduralar va funktsiyalar mavjud. Har bir operatsiya uchun xatolarni tekshirish va natijalarni chiqarish ko'rsatilgan.
- Blok-sxema: Hujjatda dastur algoritmining vizual tasviri – blok-sxema keltirilgan. Unda boshlanish, operatsiyani kiritish, matritsa o'lchamlarini kiritish, xatolarni tekshirish, matritsani kiritish, tanlangan operatsiyani bajarish, natijani chiqarish kabi asosiy bloklar ko'rsatilgan.
- Dasturning ishlashiga misollar: Hujjatda turli operatsiyalarni (determinantni topish, teskari matritsani topish, transponirlash, qo'shish, ayirish, ko'paytirish) bajarishga misollar keltirilgan. Har bir misol uchun kiritilgan matritsalar va dastur tomonidan olingan natijalar ko'rsatilgan.