Kuchаytirgich kаskаdlаridа siljitishni uzаtish usullаri
Ushbu elektronika darsligi kuchaytirgich kaskadlarida siljitishni uzatish usullariga bag'ishlangan. Unda siljitishni qayd etilgan tok va kuchlanish bilan berish usullari, kollektor va emitter stabilizasiya sxemalari ko'rib chiqiladi. Har bir usulning afzalliklari, kamchiliklari va qo'llanilish sohalari tahlil qilinadi. Darslikda tranzistorli kaskadlarda ishchi nuqtani stabillash usullari, temperatura o'zgarishi va tranzistor parametrlarining turliligi kabi omillarning ta'siri o'rganiladi. Shuningdek, darslikda manfiy teskari bog'lanish (TB) usulidan foydalanish orqali ishchi nuqtani stabillash masalalari ham ko'rib chiqiladi. Oxirida, olingan bilimlarni mustahkamlash uchun sinov savollari va tayanch so'zlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Siljitishni qayd etilgan tok bilan berish usuli: Bu usulda baza tokini doimiy qiymatda ushlab turish orqali tranzistorning ishchi nuqtasi stabillashadi. Sxemada R1 qarshilik bazaga ulanadi va baza tokini Ek/R1 ifoda orqali aniqlash mumkin. Usulning afzalligi - soddaligi, kamchiligi - temperatura o'zgarishi va tranzistor parametrlarining o'zgarishiga sezgirligi.
- Siljitishni qayd etilgan kuchlanish bilan berish usuli: Bu usulda tranzistor yuklama zanjiriga parallel ravishda R1-R2 kuchlanish bo'lgichlari ulanadi. Bunda R2 orqali oqadigan tok Id (3÷5)Ib dan katta bo'lishi kerak. Kuchlanish bo'lgichlari tranzistorning baza-emitter kuchlanishini stabillashadi. Afzalligi - tranzistorning almashtirilishiga kam bog'liqligi. Kamchiligi - ta'minlanish manbai energiyasining ortiqcha isrof bo'lishi.
- Kollektor stabilizasiyasining sxemasi: Bu sxemada manfiy teskari bog'lanish (TB) R1 qarshilik orqali amalga oshiriladi. Kollektor tokining o'zgarishi Rk dagi kuchlanish tushuviga ta'sir etadi, bu esa baza tokini kamaytiradi va kollektor tokini dastlabki holatga qaytaradi. Kollektorli stabilizasiya kichik o'zgarishlarda va α, β koeffisientlarining kichik qiymatlarida yaxshi samara beradi. Kaskadning kuchaytirish koeffisientini kamaytirmaslik uchun R1 qarshilik ikki qismga ajratiladi va ajratuvchi kondensator ulanadi.
- Emitter stabilizasiyasining sxemasi: Bu sxema kollektorli sxemaga qaraganda afzalliklarga ega. Ishchi nuqtani qisman stabillash R1 va R2 kuchlanish bo'lgichlari orqali amalga oshiriladi. Keyinchalik stabillash Re qarshilik orqali amalga oshiriladi, ya'ni Re orqali o'zgarmas tok bo'yicha manfiy TB hosil qilinadi. Kollektor tokining oshishi emitter tokining oshishiga va Re dagi kuchlanish tushuvining ortishiga olib keladi, bu esa Ube ni kamaytiradi va kollektor tokini kamaytiradi.