Из истории становления общелингвистической теории
Kitobda umumiy tilshunoslik nazariyasining shakllanish tarixi, xususan, Vilgelm fon Humboldt, Yakob Grimm, Ferdinand de Sossyur kabi olimlarning tilshunoslikka qo'shgan hissasi, til va jamiyat, til va tafakkur munosabatlari, tilning tuzilishi, fonetika, grammatika, leksika, tilshunoslik metodologiyasi, sinxroniya va diaxroniya masalalari ko'rib chiqilgan. Shuningdek, kitobda tilshunoslikning turli sohalari, xususan, qiyosiy-tarixiy tilshunoslik, sotsiolingvistika, psixolingvistika kabi yo'nalishlar ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Umumiy tilshunoslik nazariyasining shakllanish tarixi: Ushbu mavzu umumiy tilshunoslik nazariyasining paydo bo'lishi va rivojlanish bosqichlarini o'z ichiga oladi. Unda tilshunoslik sohasida o'z izlarini qoldirgan Vilgelm fon Humboldt, Yakob Grimm, Ferdinand de Sossyur kabi buyuk olimlarning merosi va ilmiy qarashlari tahlil qilinadi.
- Til va jamiyat munosabatlari: Bu mavzu tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyatini ochib beradi. Unda tilning jamiyat bilan o'zaro ta'siri, tilning ijtimoiy funksiyalari, shuningdek, sotsiolingvistika doirasida o'rganiladigan masalalar ko'rib chiqiladi.
- Til va tafakkur munosabatlari: Ushbu mavzu til va tafakkur o'rtasidagi bog'liqlikni o'rganadi. Unda tilning inson tafakkuriga ta'siri, tafakkurning til orqali ifodalanishi, shuningdek, kognitiv tilshunoslik doirasida o'rganiladigan masalalar tahlil qilinadi.
- Tilning tuzilishi: Bu mavzu tilning ichki tuzilishini, uning tarkibiy qismlarini o'rganadi. Unda fonetika, fonologiya, morfologiya, sintaksis, leksika kabi til sathlari, ularning o'zaro munosabatlari, shuningdek, til tipologiyasi doirasida o'rganiladigan masalalar ko'rib chiqiladi.
- Tilshunoslik metodologiyasi: Ushbu mavzu tilshunoslik tadqiqotlarida qo'llaniladigan metodlarni o'rganadi. Unda qiyosiy-tarixiy metod, strukturaviy metod, statistik metod kabi turli xil metodlar, ularning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, zamonaviy tilshunoslikda qo'llaniladigan metodologik yondashuvlar tahlil qilinadi.
- Sinxroniya va diaxroniya: Bu mavzu tilni o'rganishning ikki xil jihatini qamrab oladi: sinxroniya (tilning ma'lum bir vaqtdagi holatini o'rganish) va diaxroniya (tilning vaqt o'tishi bilan o'zgarishini o'rganish). Ushbu mavzuda sinxroniya va diaxroniyaning o'zaro bog'liqligi, ularning tilshunoslikdagi ahamiyati, shuningdek, turli xil tilshunoslik nazariyalarida ularning o'rni ko'rib chiqiladi.