Озиқ овқат маҳсулотларини консервалаш технологияси

Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tavsiya etilgan "Oziq-ovqat mahsulotlarini konservash texnologiyasi" fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Kitobda konservatsiya sanoatining rivojlanishi, xomashyo va mahsulotlarning buzilishidan saqlash usullari, konservalar ishlab chiqarish texnologiyalari, sifat talablari va chiqindisiz texnologiyalarni qo'llash masalalari yoritilgan. Ma'ruzalar matni o'zbek tilida birinchi marta yozilgan bo'lib, talabalar uchun muhim qo'llanma hisoblanadi. Kitobni tayyorlashda A.F. Zagibalov, A.S. Zverev, A.F.Fan-Yung, A.I. Nazarova, G.I. Kasyanov va A.N. Samsonovalarning ishlaridan foydalanilgan.

Asosiy mavzular

• Kirish. Fanning maqsadi, vazifalari: Meva-sabzavotlarni saqlash tarixi, oziq-ovqat mahsulotlarini konservash texnologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ko'rib chiqiladi. Saklash usullari va ularning ahamiyati tahlil qilinadi.
• Oziq-ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi: Oziq-ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi, suvning roli, mineral moddalar, uglevodlar, lipidlar, oqsillar, vitaminlar va fermentlar haqida ma'lumot beriladi.
• Standartlash sistemasi: Standart, standartlar turlari, standartlashning asosiy maqsadi va vazifalari, standart kategoriyalari batafsil yoritiladi. GOST va O'zbekiston standartlari haqida ma'lumotlar keltiriladi.
• Meva va sabzavotlarni konservashning asosiy usullari. Mahsulotni saqlash asoslari: Konservalashning asosiy usullari: sovitish, muzlatish, pasterizatsiya, sterilizatsiya, mehanik pasterizatsiya, quritish, tuzlash, achitish, sirka bilan konservash va boshqalar. Ularning mohiyati va qo'llanilishi tushuntiriladi.
• Meva va sabzavotlarni konservash uchun mahsulotlarni tayyorlash. Konserva idishlari: Meva-sabzavotlarni konservaga tayyorlash jarayonlari: olib kelish, qabul qilish, saqlash, inspektsiyalash, yuvish, tozalash, maydalash, termik ishlov berish bosqichlari, hamda ularda ishlatiladigan asbob uskunalar yoritiladi.
• Sterilizatsiya va pasterizatsiyalangan konservalar: Sterilizatsiya va pasterizatsiya usullari, ularning farqi, sharoitlari, temperatura va vaqt rejimlari batafsil yoritiladi.
• Mikrobiologik usulda meva va sabzavotlarni konservalash: Mikrobiologik konservatsiya usullari, achitish jarayonlari, tuzlash va boshqa biologik usullar haqida ma'lumot beriladi.
• Kimyoviy usulda meva va sabzavotlarni konservalash: Kimyoviy konservantlar (sirka kislotasi, benzoat kislotasi va boshqalar) yordamida mahsulotlarni konservash usullari tushuntiriladi.
• Tabiiy sabzavotli konservalarni tayyorlash texnologiyasi: Tabiiy sabzavotli konservalar turlari, ularni tayyorlash jarayonlari va ishlatiladigan xomashyolar batafsil bayon qilinadi.
• Sabzavotli gazakbo‘p konservalarni tayyorlash texnologiyasi: Sabzavotli gazakbo‘p konservalarning turlari va ularni tayyorlash texnologiyasi, xususan, sabzavotli ikralarni tayyorlash usullari yoritiladi.
• Ovkatbop konservalarni tayyorlash texnologiyasi: Ovkatbop konservalarning assortimenti va ularni tayyorlash texnologiyasi, bulardan, 1 va 2-ovkatbop konservalarning tavsifi, tayyorlash usullari yoritiladi.
• Sabzavotli ichimliklar tayyorlash texnologiyasi: Sabzavotli ichimliklar, xususan, pomidor sharbati, sabzi va lavlagi sharbatlarini tayyorlash texnologiyalari haqida ma'lumot beriladi.
• Konservalarni tayyorlash texnologiyasi: Shakar qo'shilgan mevali konservalarni (kompotlar, murabbolar) tayyorlash texnologiyasi batafsil yoritiladi.
• Meva va sabzavotlarni muzlatish texnologiyasi: Muzlatish usullari, muzlatishning mahsulot sifatiga ta'siri, meva va sabzavotlarni muzlatish texnologiyalari batafsil bayon qilinadi.
• Maxsulot sifatini nazorat qilish: Konserva mahsulotlarining sifatini nazorat qilish usullari (organoleptik, fizik-kimyoviy, mikrobiologik) batafsil tushuntiriladi.
• Kuzikorinli konservalarni tayyorlash texnologiyasi: Qo'ziqorin turlari, ularni qayta ishlash usullari (tuzlash, quritish, marinadlash) haqida ma'lumotlar beriladi.
• Sabzavotli va aralash ovkatbop kontsentratlar tayyorlash texnologiyasi: Ovqat kontsentratlari turlari, ularning tarkibi, tayyorlash texnologiyalari va sifatiga qo'yiladigan talablar haqida ma'lumot beriladi.
• Konservalarga ishlov berish va ularni saqlash: Konservalarning saqlash sharoitlari, buzilish belgilari (bomboj, korroziya) va ularning oldini olish choralari batafsil yoritiladi.
• Meva va sabzavotlarni kuritish texnologiyasi: Quritish usullari (oftobda, soyada, sun'iy usullar), ularning afzalliklari va kamchiliklari, mevalarni va sabzavotlarni quritish texnologiyalari haqida ma'lumot beriladi.