Умумий ва анорганик химия
Ushbu kitobda umumiy va anorganik kimyo fanining asosiy tushunchalari, qonunlari, atom tuzilishi, kimyoviy bogʻlanish, reaksiyalar kinetikasi va termodinamikasi, eritma xossalari, elektrolitlar va kompleks birikmalar kabi mavzular yoritilgan. Maqsad - talabalarga kimyo fanining asosiy bilimlarini berish va ularni amaliyotga tayyorlash.
Asosiy mavzular
- Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari: Kimyo fanining predmeti, moddalar tuzilishi, atom-molekulyar ta'limot, valentlik, ekvivalentlar qonuni, Avogadro qonuni, tarkibning doimiylik qonuni kabi asosiy tushunchalar va qonunlar bayon etilgan.
- Atom tuzilishi. Davriy qonun va elementlar davriy sistemasi: Atomning tuzilishi, kvant sonlari, Pauli prinsipi, Hund qoidasi, davriy qonun va elementlarning davriy sistemasi, atomlarning xossalari haqida ma'lumot berilgan.
- Kimyoviy bogʻlanish va uning turlari: Kimyoviy bogʻlanishning turlari (kovalent, ion, metall), bogʻlanish energiyasi, uzunligi, valent burchak, dipol momenti, molekulalararo taʼsir turlari, gibridlanish va molekulyar orbitallar usuli kabi masalalar koʻrilgan.
- Kimyoviy jarayonlar borishining asosiy qonuniyatlari. Termodinamika tushunchalari: Sistema, energiya saqlanish qonuni, ichki energiya va entalpiya, Gess qonuni, izobar-izotermik potensial kabi termodinamik tushunchalar va qonuniyatlar tahlil qilingan.
- Kimyoviy reaksiyalarning kinetikasi: Reaksiyaning tezligi, molekulyarligi, tartibi, massalar ta'siri qonuni, reaksiya tezligiga ta'sir etuvchi omillar, reaksiyalarning mexanizmi bo'yicha turlari kabi kinetik masalalar o'rganilgan.
- Kimyoviy muvozanat: Kimyoviy muvozanat haqida tushuncha, qaytar reaksiyalar, muvozanatning siljishi, Le-Shatelye prinsipi, muvozanat doimiysi kabi masalalar yoritilgan.
- Dispers sistemalar. Eritmalar: Dispers sistemalar va ularning turlari, chin eritma, eruvchanlik, konsentratsiya, osmos, bug' bosimi, Raul qonunlari haqida ma'lumot berilgan.
- Elektrolitlarning eritmalari: Elektrolitlar, izotonik koeffitsient, dissotsilanish nazariyasi, darajasi, doimiysi, suvning ion ko'paytmasi, pH haqida tushunchalar berilgan.
- Tuzlarning gidrolizi: Gidroliz, turlari, mexanizmi, gidrolizlanmaydigan tuzlar, jarayonni kuchaytirish va susaytirish yoʻllari, gidroliz darajasi va doimiysi masalalari ko'rilgan.
- Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari: Oksidlanish darajasi, oksidlovchi va qaytaruvchilar, tenglamalarni tuzish usullari, molekulalaro, ichki molekulyar va disproportsiyalanish reaksiyalari kabi masalalar o'rganilgan.
- Elektrokimyoviy jarayonlar: Elektrod va elektrod potensiali, galvanik elementlar, korroziya va undan himoya qilish, elektroliz kabi elektrokimyoviy jarayonlarga oid ma'lumotlar bayon etilgan.
- Kompleks birikmalar va ular hosil bo'lishini tushuntiruvchi asosiy nazariyalar: Kompleks birikmalar haqida tushuncha, nomenklaturasi, turlari, valent bog'lanishlar, kristal maydon nazariyasi, molekulyar orbitallar usuli kabi mavzular yoritilgan.