Ekologiya

Ushbu kitob "Ekologiya fanidan ma'ruzalar matni" O'zbekiston oliy o'quv yurtlarida xorijiy tillar fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, ekologiya fanining asosiy tushunchalari, muammolari va ularni hal qilish yo'llari haqida ma'lumot beradi. Kitobda ekologiya fanining predmeti, vazifalari, metodlari, tarixi, O'rta Osiyo va O'zbekistonda ekologiya fanining rivojlanishi, global ekologik muammolar, atmosfera va suv resurslarini muhofaza qilish, o'simlik va hayvonot olamini muhofaza qilish, tuproq resurslarini muhofaza qilish va undan oqilona foydalanish, inson ekologiyasi va atrof muhitni muhofaza qilishning huquqiy asoslari hamda xalqaro ekologik hamkorliklar kabi mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Ekologiya fani, metodlari, tarixi, vazifalari va ahamiyati: Ekologiya fanining asosiy tushunchalari, vazifalari, tadqiqot metodlari, rivojlanish tarixi va ahamiyatini o'z ichiga oladi. Ekologiya fanining bo'limlari (autoekologiya, populyatsion ekologiya, sinekologiya, biosfera) va ularning vazifalari batafsil bayon etilgan. Ekologiyada qo'llaniladigan usullar (tasvirlash, taqqoslash, tajriba, modellashtirish) haqida ma'lumot beriladi.
• Sayyoramizda sodir bo'ladigan global ekologik muammolar: Global ekologik muammolar (dunyo issiqxonasi, ozon tuynuklari, cho'llanish, sho'rlanish, ichimlik suvi muammosi, o'rmonlarning qisqarishi, dunyo okeanining ifloslanishi) va ularning kelib chiqish sabablari, salbiy oqibatlari hamda ularni bartaraf etish yo'llari ko'rsatilgan.
• Atmosfera va suv resurslarini muhofaza qilish: Atmosfera tuzilishi, tarkibi, ahamiyati va ifloslanish manbalari, shuningdek, havoni muhofaza qilish choralari haqida ma'lumot beriladi. Suvning tirik organizmlar hayotidagi roli, ifloslanishi, tozalash usullari va suv resurslarini muhofaza qilish choralari ko'rib chiqiladi.
• O'simlik va hayvonot olamini muhofaza qilish: O'simlik va hayvonot olamining sayyoramizdagi o'rni, inson hayotidagi ahamiyati, kamayib ketish sabablari va ularni muhofaza qilish choralari, "Qizil kitob" va qo'riqxonalar haqida ma'lumotlar keltiriladi.
• Tuproq resurslarini muhofaza qilish va undan oqilona foydalanish: Tuproq haqida umumiy tushuncha, tuproq resurslarining ifloslanishi, yerning sho'rlanishi, eroziyasi, cho'llashish jarayonlari va ularning salbiy oqibatlari hamda tuproq resurslarini muhofaza qilish choralari haqida ma'lumot berilgan.
• Inson ekologiyasi: Inson ekologiyasining predmeti, vazifalari, tadqiqot uslublari, tashqi muhit omillarining inson organizmiga ta'siri, ekologik muvozanatning buzilishi sabablari, insonning moslashuvi va ekologiyasi masalalari o'rganiladi.
• Atrof muhitni muhofaza qilishning huquqiy asoslari va xalqaro ekologik hamkorliklar: Tabiatni muhofaza qilishda huquqiy bazaning yaratilishi, tashkiliy asoslari, davlat tomonidan qabul qilingan qarorlar va tadbirlar, shuningdek, xalqaro hamkorliklar va ularning ahamiyati haqida ma'lumotlar berilgan.
• Ekologik ta'lim - tarbiya masalalari: Ekologik bilimlarni rivojlantirish zarurati, ekologik bilimlarning metodologik asoslari, insonni ekologik jihatdan tarbiyalash, atrof muhit holatini o'rganish, ekologik bashorat, ekspertiza, monitoring, ekologik ong va madaniyatni shakllantirish masalalari yoritilgan.