Статистика

Ushbu o‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarining iqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, unda "Statistika" fanidan amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish uchun masalalar to‘plami keltirilgan. Qo‘llanma milliy va xalqaro standartlarga moslashtirilgan bo‘lib, talabalarning statistika sohasidagi bilimlarini mustahkamlashga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Statistik kuzatuv: Statistik kuzatuv - statistik tadqiqotning birinchi bosqichi bo‘lib, unda o‘rganilayotgan to‘plam haqida ma’lumotlar yig‘iladi. Kuzatuvning shakllari, turlari, usullari, obyekti va birligi, dasturi va rejalari, tashkiliy masalalari ko‘rib chiqiladi. Ma’lumotlarning ishonchliligi tekshiriladi.
Statistik kuzatuv ma'lumotlarini jamlash va guruhlash: Bu bosqichda olingan ma’lumotlar umumlashtirilib, tartibga solinadi va statistik to‘plam shakllantiriladi. Guruhlash usullari, belgilari, intervallar aniqlanadi. Jadvallar tuziladi va tahlil qilinadi.
Mutlaq va nisbiy miqdorlar: Mutlaq miqdorlar ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarning hajmi, soni, miqdori va darajasini ifodalaydi. Nisbiy miqdorlar esa bir miqdorning ikkinchisiga nisbati orqali hisoblanadi. Reja bajarilishi, dinamika, tuzilma, koordinatsiya, jadallik va taqqoslash nisbiy miqdorlari ko‘rib chiqiladi.
O'rtacha miqdorlar: O‘rtacha miqdorlar to‘plamni xarakterlovchi muhim ko‘rsatkichlardan hisoblanadi. O‘rtacha arifmetik, o‘rtacha harmonik, o‘rtacha xronologik kabi turlari, ularni hisoblash usullari va qo‘llanilishi ko‘rsatilgan.
Variatsiya ko'rsatkichlari: Variatsiya - to‘plam birliklari o‘rtasidagi tafovut, o‘zgaruvchanlikdir. Variatsion kenglik, o‘rtacha mutlaq tafovut, o‘rtacha kvadratik tafovut, dispersiya va variatsiya koeffitsienti kabi ko‘rsatkichlar keltirilgan.
Tanlanma kuzatuv: Tanlanma kuzatuv - to‘plamdan ma’lum usul bilan tanlab olingan birliklar asosida xulosa chiqarishdir. Tanlash usullari, xatoliklar, ishonchli oraliqlar ko'rib chiqiladi.
Dinamika qatorlari: Dinamika qatorlari - hodisalarning vaqt ichida o‘zgarishini ifodalovchi sonlar ketma-ketligidir. Qator turlari, o‘rtacha darajasi, o‘sish sur’atlari, tendensiyalari va tebranishlar tahlil qilinadi.
Iqtisodiy indekslar: Iqtisodiy indekslar - iqtisodiy hodisalarning o‘zgarishini o‘lchash uchun qo‘llaniladigan ko‘rsatkichlardir. Indeks turlari, ularni hisoblash usullari va tahlili ko‘rsatilgan.
Ijtimoiy hodisalar o'rtasidagi o'zaro bog'lanishlarni statistik o'rganish: Hodisalar o‘rtasidagi bog‘lanishni o‘rganishda korrelyatsiya va regressiya tahlili qo‘llaniladi. Bog‘lanish turlari, ularni aniqlash usullari, regressiya tenglamalari va ularni tahlil qilish usullari keltirilgan.