“Kimyo” fanidan amaliy mashg’ulot uchun uslubiy ko’rsatma
Ushbu uslubiy qo'llanma "Kimyo" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazishga mo'ljallangan bo'lib, oliy ta'limning barcha muhandislik yo'nalishlari talabalari uchun nazariy va amaliy bilimlarini mustahkamlashga yordam beradi. Qo'llanmada kimyoning asosiy qonunlari, anorganik birikmalarning sinflari, eritmalarning konsentratsiyasi, elektrokimyo, termokimyo kabi muhim mavzularga oid nazariy ma'lumotlar, nazorat savollari va amaliy mashg'ulotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Kimyoning asosiy qonunlari: Moddalar massasining saqlanish qonuni, tarkibning doimiylik qonuni, karrali nisbatlar qonuni, hajmiy nisbatlar qonuni, ekvivalentlar qonuni, Avogadro qonuni va energiyaning saqlanish qonuni kabi kimyoning fundamental qonunlari ko'rib chiqiladi. Har bir qonunning mohiyati va amaliy ahamiyati misollar bilan tushuntiriladi.
- Anorganik birikmalarning asosiy sinflari: Oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlar kabi anorganik birikmalarning asosiy sinflari ta'riflanadi. Ularning tuzilishi, nomlanishi, olinishi, xossalari va ishlatilishi haqida ma'lumotlar beriladi. Har bir sinfga tegishli muhim reaksiyalar va misollar keltiriladi.
- Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari: Eritmalarning tarkibi, konsentratsiyasi, molar konsentratsiya, normal konsentratsiya va boshqa ifodalash usullari bayon etiladi. Foizli konsentratsiya, molyar konsentratsiya, molyal konsentratsiya tushunchalari aniq misollar bilan tushuntiriladi.
- Elektrokimyo: Elektrod potensiali, galvanik elementlar, elektroliz, korroziya va metallarni himoya qilish usullari kabi elektrokimyoning asosiy tushunchalari va qonunlari o'rganiladi. Standart elektrod potensiallari jadvali va Nernst tenglamasi elektrokimyoviy hisoblashlar uchun keltiriladi.
- Termokimyo: Reaksiyalarning issiqlik effekti, termokimyoning asosiy qonunlari, entalpiya, entropiya, Gibbs energiyasi va Hess qonuni kabi termodinamikaning asosiy tushunchalari va qonunlari ko'rib chiqiladi. Kimyoviy jarayonlarning issiqlik balansini hisoblash usullari misollar bilan tushuntiriladi.
- Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari: Oksidlanish, qaytarilish, oksidlovchi va qaytaruvchi tushunchalari, element atomining oksidlanish darajasi, elektron balansi usuli yoritilgan. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirish usullari (elektron balansi, ion-elektron usuli) va ularning qo'llanilishi ko'rsatiladi.
- Atom tuzilishi: Atom tuzilishining yadroviy modeli, izotoplar va izobaralar, yadro reaksiyalari, atomning elektron tuzilishi to'g'risidagi ma'lumotlar (kvant sonlar, elektron konfiguratsiyasi) batafsil bayon qilingan. Atomning elektron tuzilishini ifodalash usullari ko'rsatilgan.