Радиационное дефектообразование в стеатитовой керамике ск-1
Ushbu dissertatsiya ishi steatit keramikasining radiatsiya ta'siriga chidamliligini o'rganishga bag'ishlangan. Ishda yuqori dozali gamma-nurlanish va reaktor nurlanishining materialning optik xususiyatlariga ta'siri, radiatsion defektlarning hosil bo'lish mexanizmlari va ularning tabiatini aniqlash, shuningdek, turli termik ishlov berish usullarining ta'siri kompleks usullar yordamida tadqiq etilgan. Tadqiqot natijalari steatit keramikasini yuqori radiatsiya sharoitida ishlatish uchun tavsiyalar ishlab chiqish imkonini beradi.
Asosiy mavzular
- Radiatsion defektlar hosil bo'lish mexanizmlari: Yuqori dozali gamma-nurlanish ta'sirida steatit keramikasida yangi defektlar hosil bo'ladi, ular zaryadlarning lokalizatsiya markazlari hisoblanadi. Bu defektlarning hosil bo'lishi noelastik to'qnashuvlar mexanizmi bilan bog'liq va kristall hamda shishasimon fazalar chegarasida sodir bo'ladi. Defektlar tabiatini aniqlash maqsadida turli spektroskopik usullar qo'llanilgan.
- Termik ishlov berishning ta'siri: Yuqori haroratli termik ishlov berish steatit keramikasining optik xususiyatlarining degradatsiyasiga olib keladi. Bu esa, o'z navbatida, kristall fazadagi fazoviy o'tishlar va shishasimon fazaning qisman kristallanishi bilan bog'liq. Termik ishlov berish muhitining (oksidlovchi yoki qaytaruvchi) ta'siri ham o'rganilgan.
- Reaktor nurlanishining ta'siri: Reaktor nurlanishi (neytronlar va gamma-nurlari) gamma-nurlanishidan farqli o'laroq, steatit keramikasida yangi turdagi nuqsonlar hosil qiladi, masalan, bog'lanmagan kislorod atomlari va kislorod vakansiyalari. Bu esa neytronlarning atomlarni kristall panjaradan urib chiqarishi bilan bog'liq. Reaktor nurlanishi ta'sirida hosil bo'lgan defektlarning kontsentratsiyasi gamma-nurlanishiga nisbatan yuqori bo'ladi.
- Lyuminestsent xususiyatlar: Steatit keramikasining lyuminestsent xususiyatlari marganets ionlari (Mn2+) bilan bog'liq. Past haroratlarda lyuminestsent intensivligining kamayishi avtolokalizatsiyalangan elektron qo'zg'alishlarining hosil bo'lishi bilan izohlanadi. Gamma-nurlanishi lyuminestsent xususiyatlariga sezilarli ta'sir ko'rsatmaydi, ammo reaktor nurlanishi intensivligini pasaytirishi mumkin.