Mаdаniyatshunоslik

Ushbu kitob "Madaniyatshunoslik" fanining asosiy tushunchalari, tarixi, rivojlanish bosqichlari, Markaziy Osiyo xalqlari madaniyati va O'zbekiston madaniyatining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Kitobda madaniyatning mohiyati, tuzilishi, funksiyalari, qadriyatlari, arxaik davrdan to hozirgi kungacha bo'lgan rivojlanish yo'li, shuningdek, O'zbekistonning jahon madaniyatidagi o'rni keng yoritilgan.

Asosiy mavzular

Madaniyatshunoslik fanining predmeti. Madaniyat tushunchasi talqini: Ushbu mavzu madaniyatshunoslik fanining o'rganish obyekti, madaniyat tushunchasining tarixiyligi va ilmiyligi, madaniyat bilimlari tipologiyasi kabi masalalarni qamrab oladi. Madaniyatning mohiyati, inson faoliyatining mahsuli sifatidagi o'rni, uning rivojlanish qonuniyatlari va jamiyatdagi ahamiyati tahlil etiladi.
Madaniyat rivojlanishining umumiy qonuniyatlari: Madaniyatning moddiy va ma'naviy turlari, ularning o'zaro aloqadorligi, madaniyatning shaxs va jamiyat hayotidagi ahamiyati, madaniyat boyliklari va qadriyatlari ko'rib chiqiladi. Madaniyatning shakl va mazmun birligi, uning inson faoliyatidagi ifodasi, madaniyatning ijtimoiy institutlar bilan bog'liqligi ochib beriladi.
Madaniy va ma'rifiy meros: Ushbu mavzu madaniy meros tushunchasi, uning mazmuni, ahamiyati, O'zbekiston jamiyatini ma'naviy yangilash jarayonida madaniy merosning o'rni kabi masalalarni qamrab oladi. Madaniy merosning uzviyligi, uning avloddan avlodga o'tish mexanizmlari, shuningdek, O'zbekistonning jahon hamjamiyatidagi munosib o'rni masalalari yoritiladi.
Arxaik (ibtidoiy) madaniyat: Ibtidoiy madaniyatning asosiy xususiyatlari, uning shakllanish bosqichlari, moddiy va ma'naviy madaniyatning dastlabki namunalari, ibtidoiy odamning dunyoqarashi, O'zbekiston hududidagi arxaik madaniyat haqida ma'lumot beriladi. Paleolit, mezolit va neolit davrlari madaniyatining o'ziga xos jihatlari tahlil etiladi.
Sharq uyg'onish davrining o`ziga xos xususiyatlari: Sharq xalqlari madaniyatining shakllanish jarayonlari, ularning o'ziga xos qiyofasi, Sharq madaniyatining jahon madaniyatidagi o'rni, Misr, Mesopotamiya, Hindiston va Xitoy kabi yirik madaniy markazlarning o'ziga xosliklari ko'rib chiqiladi. Qadimgi Sharqning dunyoqarashi, tafakkuri, urf-odatlari va e'tiqodlari tahlil qilinadi.
Vatan madaniyati: Markaziy osiyo xalqlarining qadimgi madaniyati: Markaziy Osiyo madaniyatining o'ziga xos xususiyatlari, mintaqaning jug'rofiy o'rni, tabiiy sharoitlari, xo'jalik tarzi, ilk davlatlar madaniyati, Yunon-Baqtriya madaniyati, zardushtiylik dini kabi masalalar yoritiladi. Markaziy Osiyoning madaniy aloqalari, uning jahon madaniyatidagi tutgan o'rni tahlil qilinadi.
O`rta asrlarda markaziy osiyo madaniyati: Musulmon Sharq madaniyatining o'ziga xos xususiyatlari, Markaziy Osiyoda o'rta asr davlatlari madaniyati, me'morchilik va san'at turlari, ilm-fan va diniy-ahloqiy ta'limotlarning rivojlanishi kabi mavzular ko'rib chiqiladi. Islom dinining madaniyatga ta'siri, olimlarning ilmiy faoliyati, shaharlarning rivojlanishi yoritiladi.
Temur va Temuriylar davri madaniyati: Temur va Temuriylar davlatining ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy-maishiy taraqqiyoti, me'morchilik, tasviriy san'at, amaliy san'at, ilm-fan, adabiyot, san'at va falsafa din kabi masalalarni o`z ichiga qamrab olgan. Amir Temurning siyosati, madaniyatga bo`lgan e`tibori, Temuriylar davrida erishilgan yutuqlar tahlil qilinadi
XVII-XX asrlar O`zbekiston madaniy taraqqiyoti: Markaziy Osiyoda mustaqil xonliklarning vujudga kelishi, ularning madaniyatga ta'siri, mustaqil xonliklar va amirlikning o'zaro madaniy ta'siri, Markaziy Osiyo madaniyatiga rus va jahon madaniyatining ta'siri kabi masalalar tahlil etiladi. Jadidchilik harakati, yangi usuldagi maktablar, ma'rifatparvarlik g'oyalari yoritiladi.
Milliy istiqlol g`oyasi va O`zbekistonda madaniy taraqqiyoti: Ma'rifiy-ma'naviy islohatlar, ta'lim rivojining o'ziga xos xususiyatlari, hozirgi bosqichda madaniy hayot, milliy istiqlol g'oyasi va uning O'zbekistondagi ahamiyati kabi masalalar ko'rib chiqilgan. O'zbekistonning mustaqillik yillaridagi madaniy yutuqlari, ma'naviy yuksalishi tahlil etiladi.