Falsafa

Ushbu kitob falsafa fanidan uslubiy qo‘llanma bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi Toshkent davlat agrar universiteti talabalari uchun mo‘ljallangan. Qo‘llanma falsafa fanining asosiy tushunchalari, yo‘nalishlari, qonuniyatlari va kategoriyalari, shuningdek, jahon sivilizatsiyasi va O‘zbekiston istiqbolining falsafiy masalalarini o‘rganishga yordam beradi. Kitobda har bir mavzu bo‘yicha reja, tayanch tushunchalar, takrorlash uchun savollar va adabiyotlar ro‘yxati keltirilgan.

Asosiy mavzular

• Falsafaning predmeti, fanlar sistemasidagi o`rni, muammolari va vazifalari: Falsafaning predmeti, fanlar sistemasidagi o‘rni, muammolari va vazifalari, «Falsafa» atamasining mohiyati va mazmuni. Dunyoqarash tushunchasi va uning tarixiy tiplari, Falsafa fanining predmeti va asosiy muammolari, Falsafiy muammolar bilan bo`liq oqim va ta'limotlar
• Qadimgi sharq va antik dunyo falsafasi: Qadimgi sharq va antik dunyo falsafasi, vatanimiz hududidagi eng qadimgi falsafiy qarashlar, Qadimgi Bobil, Misr, Hindiston va Xitoy falsafasi, Antik dunyo va Yunoniston falsafasi, Qadimgi Sharq va Antik dunyo falsafasini o`rganishning ahamiyati, uning jahon madaniyatiga ta'siri.
• O`zbekiston hududidagi ilk o`rta asrlar va temuriylar davri falsafasi, uning jahon madaniyatidagi o`rni: O`zbekiston hududidagi ilk o`rta asrlar va temuriylar davri falsafasi, ilk o`rta asrlarda dunyoviy bilimlar rivoji va falsafiy tafakkur, Xorazmiy, Far`oniy, Farobiy, Beruniy va Ibn Sinolarning tabiiy- ilmiy va falsafiy qarashlari, ularning jahon fanlari rivojiga qo`shgan hissalari, Temuriylar davri va o`rta asrlar falsafasi, Ulu`bek, Navoiy va Bobur o`rta asrlar madaniyatining atoqli vakillari.
• XVI-XX asrlardagi jahon falsafiy tafakkuri: XVI-XX asrlardagi jahon falsafiy tafakkuri, O`rta asrlarda Evropa madaniyati va falsafasi, Evropada uy`onish davri va undagi falsafiy tafakkur takomili, XVII-XIX asr Evropa falsafasidagi oqimlar vafalsafiy maktablar, XX asr falsafasi va uning asosiy oqimlari.
• Olam va odam: falsafiy talqin: Olam va odam: falsafiy talqin, Olam va odamning mavjudligi va yashashi bilan bo`liq muammolarning tarixiy ildizlari, Olam tushunchasi. Uning ilohiy yaratilganligi, yoxud tabiiy yaratilganligi muammosi, Olamning namoyon bo`lish shakllari
• Borliq va uning falsafiy tahlili: Borliq va uning falsafiy tahlili, Borliq tushunchasi va uning falsafiy ma'nosi, Borliqning asosiy shakllari va turlari. Dunyoning moddiy birligi, Borliqning asosiy mavjudlik shakllari.
• Tabiat falsafasi: Tabiat falsafasi, Tabiat tushunchasi, uning tuzilishi, falsafiy mohiyati va mazmuni, Tabiat va jamiyat, ularning o`zaro aloqasi, Erda hayot va biosotsial evolyutsiya, Tabiatni falsafiy tushunishning ahamiyati, ekologik muammolar va ekologik tarbiya
• Taraqqiyot va aloqadorlik tamoyillar va talqinlar Falsafada metod muammosi: Taraqqiyot va aloqadorlik tamoyillar va talqinlar, Harakat, rivojlanish, taraqqiyot va o`zaro aloqadorlik tushunchalari, «Metod» va «metodologiya» tushunchalari, Falsafada metod muammosi
• Rivojlanish va o`zaro aloqadorlikning umumiy qonuniyatlari. falsafiy qonunlar: Rivojlanish va o`zaro aloqadorlikning umumiy qonuniyatlari, O`zgarish va taraqqiyot jarayonida takrorlanish tamoyili. Qonun tushunchasi, uning mohiyati va falsafiy talqini, Miqdor o`zgarishlarining sifat o`zgarishlariga o`tish qonuni, Qarama-qarshiliklar biriligi va kurashi qonuni, Inkorni- inkor qonuni
• Mavjudlik, o`zgarish, bo~liklikning asosiy shakllari. falsafiy kategoriyalar: Mavjudlik, o`zgarish, bo~liklikning asosiy shakllari, Mavjudlik, o`zgarish va o`zaro aloqadorlikning namoyon bo`lishining asosiy tamoyillari, Falsafiy kategoriyalar tizimi, ularning mazmuni, Falsafiy kategoriyalar o`rtasida bo`lanishlar va ularning hozirgi davrda namoyon bo`lishi.
• Ong va ruhiyat. falsafiy talqin: Ong va ruhiyat, Ong va ruhiyat nima? Ular koinot evolyutsiyasi natijasimi yoki ilohiy mo'jizami?, Ong va ruhiyatning shakllanishi va rivojlanishi hiqida tabiiy- ilmiy tasavvurlar va qarashlar, Inson ongining tabiiy ijtimoiy jihatlari, Ong va in'ikos. In'ikosning mohiyati, asosiy shakllari
• Bilish falsafasi: Bilish falsafasi, Bilish - ob'ektiv olamning inson ongidagi in'ikosi, Inson bilishining asosiy bosqichlari, Bilish va haqiqat. Falsafada haqiqat muammosi, Fan- inson bilishining maxsus shakli. Ilmiy bilishning usullari va shakllari.
• Jahon sivilizatsiyasi va o`zbekiston istiqbolining falsafiy masalalari: Jahon sivilizatsiyasi va o`zbekiston istiqbolining falsafiy masalalari, Jahon sivilizatsiyasining hozirgi davrdagi xususiyatlari va rivojllangan mamlakatlar taraqqiyoti, O`zbekistonning jahon sivilizatsiyasiga qo`shilish yo'lining falsafiy- metodologik muammolari, XXI asrda O`zbekistonning istiqboli va sivilizatsiyalashgan taraqqiyotning muhim xususiyatlari, O`zbekistonda barpo etilayotgan jamiyat rivojining o`ziga xos xususiyatlarini o`rganishning nazariy va amaliy ahamiyati.