Nеftning tаrkibi vа xossalari
Ushbu kitob neft va gaz sohasiga oid bo'lib, unda neftning tarkibi, xossalari, ularni o'rganish usullari va sohaga oid maxsus jihozlar haqida ma'lumotlar berilgan. Asosiy e'tibor neftning fizik va kimyoviy xossalariga, ularning o'zgarishiga, gazlarning neft va suvda erishiga, neft qatlamidagi xususiyatlariga va ularni aniqlash usullariga qaratilgan.
Asosiy mavzular
- Neft tarkibi va tasnifi: Neftning asosiy elementlari, karbonsuvchillar sinflari (alkanlar, polimetilen, aromatik), parafin va serezin moddalari, metalloorganik birikmalar, merkaptanlar, asfalten moddalar haqida ma'lumot beriladi. Neftning oltingugurt va mum miqdoriga qarab tasniflanishi ko'rsatilgan.
- Neftning asosiy fizik xossalari: Neftning zichligi, qovushqoqligi, siqilishi, sirt tarangligi, issiqlik xossalari, elektrik va optik xususiyatlari kabi asosiy fizik xossalari tahlil qilinadi. Ularning bosim, harorat va gaz miqdori bilan bog'liqligi ko'rsatilgan.
- Gazlarning neft va suvda erishi: Neftdagi erigan gaz miqdori, unga ta'sir etuvchi omillar (bosim, harorat, tarkib), gazning eruvchanlik koeffitsienti, gazsizlanish koeffitsienti, tabiiy gazlarning suvda erishi, unga ta'sir etuvchi omillar va Sechenov tenglamasi haqida ma'lumotlar berilgan.
- Neft xossalarining to'plam ichida o'zgarishi: Qatlamdagi bosim va harorat o'zgarishi natijasida neft xossalarining o'zgarishi, qatlamning turli nuqtalarida xossalarning farqi, qatlam bosimini hisoblash usullari va bu o'zgarishlarni konni ishlatishda hisobga olish zarurligi tushuntirilgan.
- Neft xossalarini o'rganishning fotokalorimetriya usuli: Fotokalorimetriya usulining mohiyati, yorug'lik oqimining suyuqliklar tomonidan yutilishi, neftning kalorimetrik xususiyatlari, Buger-Lambert qonuni va yutilish koeffitsienti haqida ma'lumot berilgan.
- Neftning reologik xususiyatlari: Neft tarkibidagi og'ir karbonsuvchillarning miqdori, zichligi va qovushqoqligiga qarab reologik xususiyatlarga ega bo'lishi, suyuqliklarda qattiq jismlar xususiyatlarining paydo bo'lishi, suyuqlik maydonida kolloid zarrachalar hosil bo'lishidan deformatsiyaga xos jarayonlar yuzaga kelishi kabi ma'lumotlar keltirilgan.
- Neft va gazning fizik xossalarini o'rganish uchun ishlatiladigan apparatlar: Namuna olgichlar (probootborniklar), ularning turlari va ishlatish usullari, SAM-300M, ASM-600, UIPN apparatlari, gazoxromotografiya usuli va boshqa o'lchov asboblari haqida ma'lumot berilgan.