O’zbek tilida yordamchi so’zlar presuppozitsiyasi
Ushbu kitob o'zbek tilshunosligida yordamchi so'zlarning pragmatik jihatlarini, xususan, presuppozitsiya hodisasini o'rganishga bag'ishlangan. Kitobda presuppozitsiya nazariyasi, uning mantiqiy va lingvistik asoslari, shuningdek, yordamchi so'zlarning (ko'makchilar, bog'lovchilar, yuklamalar) bu hodisani ifodalashdagi roli tahlil etiladi. Tadqiqotda o'zbek tilidagi materiallar asosida yordamchi so'zlarning pragmatik xususiyatlari, ularning matndagi va nutqdagi vazifalari ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Presuppozitsiya nazariyasi: Presuppozitsiya tushunchasining mohiyati, uning falsafiy, mantiqiy va lingvistik ildizlari, turlari (mantiqiy, lingvistik, pragmatik, semantik), shuningdek, presuppozitsiyani aniqlash usullari va uning gap tuzilishidagi ahamiyati.
- Pragmatika va yordamchi so'zlar: Yordamchi so'zlarning pragmatik vazifalari, ularning nutqiy aktlardagi roli, kommunikativ maqsadlarni amalga oshirishdagi ahamiyati. Ko'makchilar, bog'lovchilar va yuklamalarning pragmatik xususiyatlari misollar bilan tahlil qilinadi.
- Ko'makchilarda presuppozitsion xususiyatlar: Ko'makchilarning (tashqari, bilan, birga, o'rniga va h.k.) presuppozitsiyalarni yuzaga chiqarishdagi roli, ularning gap tuzilishiga ta'siri, mazmuniy va pragmatik jihatlari.
- Yuklamalarda presuppozitsion xususiyatlar: Yuklamalarning (faqat, ham, -gina va h.k.) presuppozitsiyalarni ifodalashdagi roli, gapning mazmuniy tuzilishini o'zgartirish, qo'shimcha ma'nolar yuklash xususiyatlari.
- Bog'lovchilarda presuppozitsion xususiyatlar: Bog'lovchilarning presuppozitsiyalarni ifodalashdagi roli.