Ekinlarini sug’orish va sug’orish tizimlaridan foydalanish

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Qishloq va Suv xo'jaligi vazirligi Samarqand Qishloq xo'jalik instituti tomonidan tayyorlangan "Ekinlarini sug'orish va sug'orish tizimlaridan foydalanish" fanidan kurs loyihasini bajarish bo'yicha uslubiy ko'rsatmadir. Unda agrar soha mutaxassislariga ekinlarni sug'orish, tuproq melioratsiyasi, suv resurslaridan foydalanish bo'yicha ma'lumotlar beriladi. Kitobda kurs loyihasini bajarish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar, jumladan, xo'jalik tavsifi, iqlim sharoiti, tuproq turlari, ekinlar maydoni, sug'orish rejimi, sug'orish usullari, zovur tarmoqlari va sho'rlanishga qarshi kurash choralari keltirilgan.

Asosiy mavzular

Xo'jalikning tavsifi: Viloyat, tuman, xo'jalikning nomi, ixtisoslashuvi, yerlarning meliorativ holati, tuproqlarining meliorativ holati, sug'orish va kollektor-zovur tarmoqlari haqida ma'lumotlar.
Iqlim sharoiti: Havo harorati, yog'inlar miqdori, o'rtacha haroratga o'tish kunlari, vegetatsiya davri, eng yuqori va past haroratlar.
Tuproqlarning tavsifi: Tuproqlarning turlari, mexanik tarkibi, haydalma qatlam chuqurligi, chirindi miqdori, harakatchan oziq elementlar, tuproq eritmasi pH, agrofizikaviy xususiyatlari.
Ekinlar maydoni, strukturasi va hosildorligi: Ekin turlari, maydoni, hosildorligi, yalpi hosildorlik.
Xo'jalikning mavsumiy suv iste'moli hajmi: Suv manbalari, sug'orish tarmoqlarining tarkibiy qismlari, suv o'lchash ishlari.
Ekinlarni sug'orish rejimi: Sug'orish rejimiga ta'sir etadigan omillar, ekinlarning suvga bo'lgan talabi, mavsumiy sug'orish me'yori, sug'orish muddati, soni, noo'suv davrlardagi sug'orishlar.
Sug'orish usullari va texnikasi: Tuproq ustidan, tuproq ostidan, tomchilatib, yomg'irlatib, aerozol, sub irrigatsiya usullari.
Sug'orish tarmoqlarining turlari va tarkibiy qismlari: Xo'jaliklararo va xo'jalik tizimlari, latok, kanallar, muvvaqat sug'orish tarmoqlari, tizim faoliyati, ta'minoti va texnik holati.
Tuproqning meliorativ holatiga ta'siri: Tuproq sho'rlanishining asosiy manbalari, gidrogeologik zonalar, irrigatsiya xo'jalik sharoitlarining ta'siri, tuproqlarning birlamchi va ikkilamchi sho'rlanishlari.
Sho'rlangan tuproq turlari va xossalari: Sho'rlangan tuproqlarda uchraydigan tuzlar, sho'rxok va sho'rxoksimon, sho'rtob va sho'rtobli tuproqlar.
Sho'rlanish va botqoqlanishni oldini olish choralari: Qo'llaniladigan meliorativ, suv xo'jalik va agromeliorativ tadbirlar, sho'r yuvish, zovur tarmoqlari, tuproq eroziyasi.