Sho`rlangan tuproqlar melioratsiyasi.
Ushbu kitob O'zbekistonda sho'rlangan tuproqlarning melioratsiyasi masalalariga bag'ishlangan. Unda tuproqlarning sho'rlanish sabablari, sho'rlanish darajalarini aniqlash usullari, turli tuproq tiplarining meliorativ xususiyatlari va sho'rlangan tuproqlarni yaxshilash bo'yicha tavsiyalar berilgan. Kitobda sho'rlangan tuproqlarni yuvish usullari, zovurlash tizimlari va agrotexnik tadbirlar batafsil yoritilgan. Shuningdek, kitobda O'zbekistonning turli viloyatlaridagi sho'rlanish holati tahlil qilingan va ularni yaxshilash bo'yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Sho'rlangan tuproqlarning tasnifi: Tuproqlarning sho'rlanish darajasi va sifatiga qarab klassifikatsiyasi (qishloq xo'jalik ekinlari uchun). Sho'rlanish turiga ko'ra xloridli, sulfatli, xlorli, sulfatli-xlorli tuproqlar ajratiladi. Quruq qoldiq va xlor miqdori bo'yicha tuproqlar kuchsiz, o'rtacha, kuchli sho'rlangan va sho'rxoklarga bo'linadi.
- Tuproqlarning ikkilamchi sho'rlanishi va uning oldini olish: Sug'oriladigan tuproqlarning tezda sho'rlanish jarayoni. Ikkilamchi sho'rlanishning sabablari va oldini olish choralari (suvdan foydalanish intizomi, kanallarni betonlash, polietilin trubalardan foydalanish, sun'iy yomg'ir usulida sug'orish).
- Sho'rxoklashgan va sho'rxok tuproqlarning melioratsiyasi: Sho'rxoklashgan va sho'rxok tuproqlarni yaxshilash usullari (gorizontal zovurlar, sho'r yuvish, optimal tuz rejimini ta'minlash). Tuproqning o'simlik ildizlari tarqalgan qatlamini optimal darajagacha tuzdan tozalash va sizot suvlarning konsentratsiyasini kamaytirish.
- Tuproqni yuvishga tayyorlash: Sho'r yuvishdan oldin dalani tekislash, yerning holatiga qarab ishlov berish. Sho'r yuvish muddati va usullari (qishda, bahorda yuvish, suvni bostirib yuvish).
- Sho'rlangan yerlarni intensiv zovurlashtirish va jadal yuvish usullari: Zovurlashtirilgan uchastkalarda kuzgi-qishki sho'r yuvish, zovurlashtirilgan sharoitda yozda sho'r yuvish. Yuviladigan polning kattaligi va yuvish usullari.
- Sho`rxok yerlarni o`zlashtirish: Sho`rxok yerlarni o`zlashtirishning irrigatsiya-melioratsiya va agrotexnik tadbirlari. Turli tuproq meliorativ sharoitlarni hisobga olish.