Жанубий Ўзбекистоннинг Арид ҳудудларида сув барқарорлигини назарий асослаш
Ushbu avtoreferatda Janubiy O'zbekistonning arid hududlarida suv barqarorligini ta'minlashning ilmiy asoslari, gidroekologik texnologiyalar, meliorativ-gidrologik usullar va suv resurslaridan samarali foydalanish masalalari ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Muammoning va O'zbekiston janubining tabiiy-suv xo'jalik sharoitlarining tahlili: Suv barqarorligi muammosiga bag'ishlangan adabiyotlar tahlili. Janubiy O'zbekistonning iqlimi, gidrografik va orografik xususiyatlari, suv resurslari hajmi, sug'oriladigan maydonlar, suv yo'qotishlari va qaytariladigan suvlar tahlil qilingan.
- Suv resurslaridan foydalanish samaradorligini baholash va tabiiy suv xo'jalik rayonlashtirilishini ishlab chiqish: Suv xo'jalik holati tahlili, hududni bo'lish taklifi, XXI asrning birinchi o'n yilligida mintaqada kuzatilgan qurg'oqchiliklar, Qashqadaryo, Surxondaryo va Sherobod daryolari havzalarining suv resurslari, sug'orishga olinadigan suv hajmi va asosiy suv xo'jaligi ko'rsatkichlari tahlil etilgan.
- Sug'oriladigan hududlarda tabiiy suvlar dinamikasi, minerallanishi va kimyoviy tarkibining shakllanish qonuniyatlari: Sizot suvlar rejimi va minerallashuvi, sug'oriladigan hududlarda tabiiy suvlar metamorfizatsiyasi, sizot suvlar dinamikasi va minerallanishi, gidrokimyoviy tahlillar va asosiy ionlar orasidagi bog'lanishlar ko'rib chiqilgan.
- Sug'oriladigan yerlar holatini yaxshilash bo'yicha mos modernizatsiyalangan meliorativ gidrologik usullar majmui: Aeratsiya qatlami suv-tuz rejimini yaxshilash va tuproqlarni muhofaza qilish bo'yicha texnik yechimlar, sug'oriladigan yerlar uchun suv balansining ma'lum tenglamalari, sizot suvlar sath rejimi, kriitik chuqurlik masalalari bayon etilgan.
- Arid hududlar suv barqarorligini oshirish uchun mos modernizatsiyalangan gidroekologik texnologiyalari majmuini nazariy-tajriba jihatdan asoslash: Tabiiy suvlardan oqilona foydalanish bo'yicha texnik echimlar, zovur suvlaridan foydalanish, kollektor-zovur suvlarni minerallsizlantirish, gazgidrat texnologiyasi, muammoni hal etishda asosiy yo'nalishlardan biri sifatida ko'rib chiqish.
- Suvga barqaror gidroekologik va meliorativ gidrologik yechimlarning iqtisodiy samarasi: Majmuiy texnik echimlar iqtisodiy baholangan, paxta xosildorligini oshirish, sug'orish muddatlarini kamaytirish, va suv resurslaridan tejamli foydalanish yo'llari ko'rsatilgan.