Demokratik jamiyat to’g`risidagi dastlabki qarashlar va ularning rivojlanish bosqichlari
Ushbu kitob O'zbekistonda demokratik jamiyat qurilishining nazariy va amaliy asoslariga bag'ishlangan. Unda qadim zamonlardan to mustaqillikka erishgunga qadar bo'lgan davrda jamiyat va davlat qurilishi g'oyalari, mutafakkirlarning qarashlari, islohotchilarning faoliyati yoritilgan. Kitobda "Avesto"dan Amir Temurgacha bo'lgan davr qamrab olingan bo'lib, turli davrlarda demokratik jamiyat idealiga qilingan urinishlar tahlil qilinadi.
Asosiy mavzular
- Demokratik jamiyat to'g'risidagi dastlabki qarashlar va ularning rivojlanish bosqichlari: Ushbu mavzu O'zbekiston zaminida demokratiya va adolatli jamiyat to'g'risidagi dastlabki qarashlarning shakllanishi va rivojlanish bosqichlarini o'rganadi. IX-XII asrlarda O'rta Osiyo mutafakkirlarining davlatni boshqarish va adolatli jamiyatga doir g'oyalari, shuningdek, XV-XIX asrlarda davlat va jamiyat qurilishining ijtimoiy-siyosiy holati tahlil qilinadi.
- "Avesto"da ezgulik, insoniy va adolatli jamiyat boshqaruviga doir qarashlar: "Avesto"da jamiyatni boshqarishda ezgulik, insoniylik va adolat tamoyillarining o'rni ko'rsatib o'tilgan. Mazkur kitobda insoniylik va adolatga asoslangan jamiyat qurish g'oyalari tadqiq etiladi.
- IX-XII asrlarda O'rta Osiyo mutafakkirlarining qarashlarida davlatni boshqarish va adolatli jamiyatga doir g'oyalar: Bu davrda Xorazmiy, Farg'oniy, Forobiy, Ibn Sino, Beruniy, Yusuf Xos Hojib, Nizomulmulk kabi mutafakkirlarning davlatni boshqarish, adolat, ilm-fan va axloqiy qadriyatlarga oid qarashlari tahlil qilinadi. Ularning adolatli jamiyat, ideal hukmdor va davlat boshqaruvi haqidagi fikrlari o'rganiladi.
- Uyg'onish davri madaniyatining o'ziga xos tomonlari: Uyg'onish davri ma'rifatparvarlarining dunyoviy ma'rifatga intilishi, tabiatga qiziqishi, aql kuchiga ishonishi, insonni ulug'lashi, universallikka intilishi kabi xususiyatlari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, davlat qurilishi va boshqaruvining nazariy negizlari, adolat va axloq tamoyillari, davlat rahbarining fazilatlari masalalari yoritiladi.
- Amir Temur davlati va jamiyat qurilishi: Amir Temurning davlat va jamiyat ishlarini tashkil etishdagi tuzuklari, uning adolatli boshqaruv, qonun ustuvorligi, ilm-fanni qo'llab-quvvatlash, savdo-sotiqni rivojlantirishga qaratilgan siyosati tahlil qilinadi. Amir Temurning davlat boshqaruvida shuro (maslahat)ga asoslanishi, ilm ahliga hurmat ko'rsatilishi hamda xalq farovonligini oshirishga qaratilgan tadbirlari o'rganiladi.
- Jadidchilik harakati va milliy uyg'onish: Turkistonda mustamlakachilik siyosatiga qarshi kurash, milliy uyg'onish harakati, jadidlar faoliyati, ularning milliy-madaniy muxtoriyat qurish g'oyalari, ta'lim-tarbiya, ma'rifatni rivojlantirishga qaratilgan sa'y-harakatlari tahlil qilinadi.