Червак тишли узатмалар
Ushbu kitob tishli uzatmalarga bag'ishlangan bo'lib, ularning turlari, tuzilishi, geometrik va kinematik parametrlari, ishlatilish sohalari, afzalliklari va kamchiliklari, hisoblash usullari hamda texnik talablari batafsil yoritilgan. Kitobda, shuningdek, uzatmalarni yig'ish va sozlash, ularda yuzaga keladigan nosozliklarni bartaraf etish masalalari ham ko'rib chiqilgan. Kitob mashinasozlik sohasida tahsil olayotgan talabalar, muhandislar va texnik xodimlar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Chervyakli tishli uzatmalar: Ushbu mavzu chervyakli tishli uzatmalarning turlari, ishlatilish sohalari, afzalliklari va kamchiliklariga bag'ishlangan. Chervyakli uzatmalarning kinematik juft bo'lib, chervyak va chervyakli g'ildiraklardan tashkil topishi, ularning o'zaro joylashuvi, ishlash prinsipi, afzalliklari (bir pog'onali uzatmada katta uzatish soni, rovon va shovqinsiz ishlashi) va kamchiliklari (kichik f.i.k., quvvatning chegaralangan qiymati) batafsil ko'rib chiqiladi. Shuningdek, xalq xo'jaligida ko'p ishlatiladigan silindrsimon chervyakli uzatmalar haqida ma'lumot beriladi.
- Geometrik va kinematik parametrlar: Ushbu mavzuda chervyak va chervyakli g'ildiraklarning geometrik o'lchamlari, xususan, boshlang'ich va tish bo'luvchi aylanalarning diametrlari, ularning hisoblash usullari keltirilgan. Shuningdek, chervyakning turlari (arximed, konvolyuta, evolventa, globoid) va ularning xususiyatlari, geometrik shakllari, afzallik va kamchiliklari tahlil qilingan.
- Kuchlar va kuchlanishlar: Ushbu mavzu chervyakli tishli uzatmalarga ta'sir qiluvchi kuchlar (aylanma, markazga intiluvchi, bo'ylama) va kuchlanishlarni (kontakt, egilish) hisoblash usullariga bag'ishlangan. Ilashishda hosil bo'ladigan kuchlar, ularning miqdori va yo'nalishi, g'ildirak va chervyakdagi kuchlanishlar, kontakt kuchlanishni tekshirish usullari batafsil yoritilgan.
- Texnik talablar: Ushbu mavzuda chervyakli tishli uzatmalarni yig'ish, sozlash va ularga texnik xizmat ko'rsatishda qo'yiladigan talablar keltirilgan. Uzatmaning aniqlik darajasi, tutashma turi, g'ildirak tishlari va chervyak o'ramlarining holati, chekli chetga chiqishlar, o'qlararo masofa, tishlashmadagi zazor kabi parametrlarga qo'yiladigan talablar batafsil tahlil qilingan.
- Uzatmalarni mexanikasi: Chervyakli uzatmalarda harakat chervyak o'ramlarining chervyakli g'ildirak tishlari bo'yicha vintli juftdek sirpanish natijasida amalga oshadi, bunda v₁,v₂ aylanma tezliklarning yo'nalishi orasidagi burchak 90° bo'ladi. Sirpanish tezligi v chervyakning vint chizig'iga urinma ravishda yo'nalgan bo'ladi.