Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatsiya.
Ushbu kitob metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, O'zbekiston Respublikasida ushbu sohalarning rivojlanish tarixi, qonunchilik asoslari va xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik masalalari yoritilgan. Kitobda standartlar, o'lchovlar va sifatni boshqarish tizimlarining asosiy tushunchalari, usullari va vositalari batafsil bayon etilgan. Talabalar, muhandislar va ushbu sohalarga qiziquvchi barcha uchun foydali qo'llanma.
Asosiy mavzular
- Metrologiya va texnik o'lchashlar: Ushbu mavzu metrologiyaning fan sifatida shakllanishi, asosiy vazifalari va ahamiyatini ochib beradi. O'lchashlar, ularning turlari va usullari, o'lchash vositalari va xatoliklari haqida ma'lumot beriladi.
- O'zbekiston Respublikasining Davlat standartlashtirish tizimi: O'zbekistonda standartlashtirishning tashkiliy tuzilmasi, asosiy qoidalari va me'yoriy hujjatlari, standartlarning turlari va toifalari, xalqaro hamkorlik masalalari yoritilgan.
- Standartlashtirish va iqtisod: Standartlashtirishning iqtisodiy ahamiyati, unifikatsiya, agregatlash va tipizatsiyalash usullari, standartlashtirish ob'ektlari va ularga qo'yiladigan talablar tahlil qilinadi.
- Standartlashtirishda davlat nazorati: Mahsulot sifati ustidan davlat nazoratining tashkil etilishi, vazifalari va usullari, metrologiya va standartlashtirish bo'yicha xalqaro tashkilotlar faoliyati ko'rib chiqiladi.
- O'zaro almashinuvchanlik: O'zaro almashinuvchanlikning mohiyati, asoslari va vazifalari, val va teshik sistemasi, dopusk va o'tkazishlar, standartlashtirishda qo'llaniladigan asosiy tamoyillar yoritilgan.
- Mashina detallarining geometrik shakldan va joylashishdan og`ishlari: Detal sirtlarining g'adir-budurliklari, silliq tsilindrik birikmalarning dopusk va o'tqazishlari, dumalash podshipniklarining dopusklari va ularni o'tqazish, burchak o'lchamlari va konussimon birikmalar uchun dopusklar, rezbali birikmalarga tegishli dopusklar va ularni nazorat qilish, tishli g'ildiraklar va uzatmalarga tegishli dopusklar, shponkali va shlitsali birikmalarning dopusklari ko'rib chiqiladi.
- Rezbli birikmalarga tegishli dopusklar: Rezbli birikmalar klassifikasiyasi va asosiy parametrlari, Rezbli birikmalar nazorat qilish usullari va vositalari yoritilgan.
- Tishli g`ildiraklar va uzatmalarga tegishli dopusklar: Tishli g`ildiraklarning turlari va asosiy elementlari. Tishli g`ildiraklar va uzatmalarni nazorat qilish vositalari va usullari ko'rib chiqilgan.
- Shponkali va shlitsali birikmalarning dopusklari: Shponkali va shlitsali birikmalarning parametrlari, Shponkali birikmalar va shlitsali birikmalarni nazorat qilish kolibrlari ko'rib chiqilgan.
- O'lchamlar dopusklari: O'lchamlar zanjirining asosiy tushunchalari. O'lchamlar zanjiri va uni hisoblashga oid ma'lumotlar keltirilgan.
- Mahsulot sifati va uni boshqarish: Mahsulot sifati va sifat boshqaruvi. Mahsulotlar haqidagi ma'lumotlarni standartlashtirish va kodlash yoritilgan.