Мархамат туманидаги ойдин йўл фермер хўжалигида меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланишни омиллари.

Mazmuniy ish bo'yicha Marhamat tumanidagi 'Oy-din yol' fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish omillari' mavzusida tuzilgan bitiruv malakaviy ishi O'zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xujaligi vazirligi Andijon qishloq xojaligi instituti iqtisodiyot va boshqaruv fakulteti, Qishloq xojaligi iqtisodiyoti va boshqaruv kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Ishda fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanishning nazariy va amaliy jihatlari tahlil qilingan.

Asosiy mavzular

Bosh sahifa: Ishning bosh sahifasi O'zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xujaligi vazirligi Andijon qishloq xojaligi instituti, Iqtisodiyot va boshqaruv fakulteti, Qishloq xojaligi iqtisodiyoti va boshqaruv kafedrasi, fermer xojaligini boshqarish va yuritish ta'lim yo'nalishi, mavzu: 'Marhamat tumanidagi Oy-din yol' fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish omillari' deb nomlangan.
Bitiruv malakaviy ishning mavzusi va vazifalari: Ishning mavzusi 'Marhamat tumanidagi Oy-din yol' fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish omillari'. Ishning asosiy maqsadI fermer xojaliklarini rivojlantirishning ahamiyatini asoslash va Marhamat tumanidagi Oy-din yol fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish bo'yicha fikr-mulohazalarni, xulosalarni va takliflarni ishlab chiqishdan iborat. Ishning asosiy vazifalari esa mexnat resurslaridan foydalanish ko'rsatkichlarini o'rganish va ularni qanday ishlash uchun ko'rilgan chora va tadbir-larni amalga oshirish, Marhamat tumanidagi Oy-din yol fermer xojaligi faoliyatini o'rganish va tahlil etish asosida mexnat resurslaridan samarali foydalanish asosida mexnat unumdorligini va iqtisodiy samaradorligini aniqlash, Marhamat tumanidagi Oy-din yol fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish samaradorlik omillarini tahlil qilib bu bo'yicha fikr-mulohazalarni, xulosalarni va takliflarni ishlab chiqishdan iborat.
Ishning tarkibi: Bitiruv malakaviy ishi 3 ta bobdan iborat: 1-bob: Mexnat resurslarini mohiyati va nazariy asoslari. 2-bob: Fermer xojaligida mexnat resurslaridan foydalanish bilan ta'minlanganlik darajasini xozirgi xolatini tahlili. 3-bob: Fermer xojaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish omillarini takomillashtirish yullari. Ishning oxirida xulosa va takliflar hamda foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Qishloq xo'jaligi: Qishloq xo'jaligini rivojlantirish, fermer xojaliklarining iqtisodiy va moliyaviy mustaqilligi uchun mustahkam huquqiy asoslar va kafolatlarni yaratib beruvchi Yer kodeksi, "Fermer xojaligi to'g'risidagi" Qonun hamda boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Qishloq xo'jaligi yerlarining uzoq muddatli ijaraga mulk qilib berilishi va qishloqda bozor munosabatlarining joriy qilinishi fermer xojaliklarini shakllantirish hamda rivojlantirishning eng muhim omili va asosi bo'ldi. Bu-ning natijasida erga va ishlab chiqarilayotgan mahsulotga haqiqiy egalik tuyg'usi mustahkamlandi. Mamlakatda fermerlik harakati qishloq xo'jalik mahsulotlarining asosiy ishlab chiqaruvchisiga hamda agrar soxa va u bilan bog'liq bo'lgan boshqa tarmoqlar, ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish, shuningdek, aholining turmush darajasi va sifatini oshirish uchun masuliyatni o'z zimmasiga olishga qodir bo'lgan qudratli ijtimoiy-siyosiy kuchga aylanib bormoqda.
Bandlik va mehnat resurslari: Mamlakatimizda band bo'lgan aholining 79,1% qismi nodavlat sektorida mehnat qilmoqda. Fermer xojaliklarida bevosita 1,9 mln kishidan ziyod mexnat resurslari ishlamoqda. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov tomonidan yaratib berilgan bozor islohotlariga o'tishning tamoyillari asosida qishloq xo'jaligi rivojlanishida tub burilish yasaldi. Islohotlarning ilk bosqichida mamlakat qishloq xo'jaligi barqarorligini ta'minlash va rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o'tishning dastlabki asoslari yaratildi. Bunda ustuvor yo'nalish qilib shaxsiy tomorqa xojaliklarini rivojlantirish belgilangan edi.
Qishloq xo'jaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish: Qishloq xo'jaligida mexnat resurslaridan samarali foydalanish masalasi umumiy muammmmo sifatida ilmiy izlanuvchilar va amaliyotchilar tomonidan o'rganib kelingan. Biroq, mazkur izlanishlarning aksariyati iqtisodiyot sub'ektlarining huquqiy-iqtisodiy mustaqilligi ta'minlanmagan sharoitda olib borilgan bo'lib, bu boradagi ilmiy va amaliy takliflarni real xojalik yuritish sharoitiga materiallashtiruvchi muammolarni yechish uchun yetarli shart-sharoit bo'lmagan yoki ular mavjud siyosiy tizim xarakteriga to'g'ri kelmas edi. Yuqorida keltirilgan ma'lumotlardan xulosa qilganda, tanlangan mavzu hozirgi kunda ilmiy va amaliy tadqiqotlarni talab qiluvchi dolzarb masala hisoblanadi.
Oy-din yol fermer xo'jaligi: Marhamat tumanidagi Oy-din yol fermer xojaligi 2008 yildan buyon 94.1 gektar maydonga ega bo'lib, undan 87.5 gektari sug'oriladigan ekin yerlari, 3 gektari ariq va zovurlar, 0.7 gektari bog'zor, 0.3 gektari yo'llar, 2.6 gektari tutzor va ijtimoiy binolardan tashkil topgan. Xojalikning shimol va g'arb tomonida 'Muhammad Yusuf yorti' fermer xojaligi, sharq va janub tomonida 'Zafar XXI' fermer xojaligi bilan chegaradosh. Xojalikda 12 yillik ish stajiga ega o'rtacha maxsus ma'lumotli 'Asqarov Abdupatto' boshqarib kelmoqda. Xojalik paxta va bug'doy ekish bilan shug'ullanib kelmoqda.
Iqtisodiy ko'rsatkichlar: Oy-din yol fermer xojaligining iqtisodiy ko'rsatkichlari 2012-2014 yillarda tahlil qilingan. Bunda jalpi mahsulot 149.5% ga oshgan, xarajatlar 139.5% ga oshgan, foyda esa 208.9% ga oshgan. Rentabellik darajasi 2012 yilda 16.7% bo'lgan, 2014 yilda esa 25% ga yetgan. Bu ko'rsatkichlar fermer xojaligining samarali faoliyat yuritayotganligini ko'rsatadi.