Iron-Carbon (Fe-C) phase diagram of electron projects stand.
Ushbu kitob materialshunoslik, xususan, temir-uglerod qotishmalarining fazaviy diagrammalariga bag'ishlangan. Unda qotishmalarning tuzilishi, xossalari va termik ishlov berish usullari batafsil yoritilgan. Kitobda fazaviy o'tishlar kinetikasi, martensit hosil bo'lishi, austenitning parchalanishi va boshqa muhim jarayonlar ham ko'rib chiqilgan. Shuningdek, kitobda po'lat va cho'yanlarning turlari, ularning tarkibi va qo'llanilishi haqida ma'lumotlar keltirilgan. Materialshunoslik bo'yicha talabalar, muhandislar va tadqiqotchilar uchun mo'ljallangan.
Asosiy mavzular
- Temir-uglerod fazaviy diagrammasi: Temir-uglerod (Fe-C) fazaviy diagrammasi – bu temir va uglerod aralashmalari holatini har xil harorat va tarkiblarda tasvirlaydigan grafik. Diagramma po'lat va cho'yan kabi temir qotishmalarini tushunish va ishlab chiqish uchun juda muhimdir. U qotishmalarning tuzilishi va xossalarini aniqlashga yordam beradi, shu jumladan, qaysi fazalar (ferrit, austenit, sementit) muayyan sharoitlarda mavjudligini ko'rsatadi. Ushbu diagramma asosida materiallarga termik ishlov berish jarayonlari optimallashtiriladi, masalan, ularning mustahkamligi, egiluvchanligi va qattiqligini nazorat qilish mumkin. Fe-C diagrammasi, shuningdek, qotishmalarning erish va qotish haroratini, shuningdek, fazaviy o'tishlarni (masalan, evtektoid o'zgarishlar) o'rganishda qo'llaniladi.
- Po'lat va cho'yan: Po'lat va cho'yan - temirning uglerod bilan qotishmalari bo'lib, uglerod miqdori bilan farqlanadi. Po'lat tarkibida uglerod 2% gacha bo'ladi, cho'yanda esa 2% dan yuqori. Bu farq ularning xossalariga ta'sir qiladi: po'lat mustahkamroq va egiluvchanroq, cho'yan esa qattiqroq, ammo mo'rtroq. Po'lat turli xil konstruktsiyalarda, asboblar va mashinalarda ishlatiladi, cho'yan esa quyma qismlar, quvurlar va dvigatellarda qo'llaniladi. Ularning xossalarini o'zgartirish uchun termik ishlov berish usullari qo'llaniladi.
- Termik ishlov berish: Termik ishlov berish - metall materiallarning xossalarini o'zgartirish uchun ishlatiladigan jarayon. Po'latni termik ishlov berishda, material ma'lum bir haroratgacha qizdiriladi, ushlab turiladi va keyin sovutiladi. Sovutish tezligi va harorati o'zgarishlariga qarab, materialning qattiqligi, mustahkamligi, egiluvchanligi va boshqa xossalari o'zgaradi. Termik ishlov berishga toblash, yumshatish, normalizatsiya va sirtni mustahkamlash kabi usullar kiradi. Bu jarayonlar po'latning ishlatilish sohasini kengaytiradi va uning ishlash muddatini uzaytiradi.
- Martensit o'tishi: Martensit o'tishi - bu po'latni tez sovutish natijasida hosil bo'ladigan diffuziyasiz fazaviy o'tish. Bunday sovutish austenitni beqaror holatga keltiradi va yangi martensit fazasi hosil bo'ladi. Martensit - o'ta qattiq va mo'rt tuzilishga ega bo'lib, po'latning mustahkamligini oshiradi. Martensitning xossalari qotishmaning tarkibi va sovutish tezligiga bog'liq. Temirlashdan keyin, martensitni yumshatish uchun materialga termik ishlov beriladi, bu uning mo'rtligini kamaytiradi va egiluvchanligini oshiradi.