Avtomobillar nazariyasi

Ushbu kitob "Avtomobillar nazariyasi" fanidan ma'ruzalar kursini o'z ichiga oladi. Unda avtomobillarning ekspluatatsion xususiyatlari, harakat dinamikasi, tormozlanish dinamikasi, yonilg'i tejamkorligi, boshqariluvchanligi, turg'unligi, yo'l to'siqlaridan o'tuvchanligi, yurish ravonligi, harakat xavfsizligi va avtopoezdlar kabi mavzularga oid nazariy ma'lumotlar va amaliy qo'llanmalar keltirilgan. Kitob talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, avtomobilsozlik va traktorsozlik yo'nalishidagi bilimlarini chuqurlashtirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

• Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari: Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari nazariyasining taraqqiyoti, ekspluatatsion xususiyatlarga ta'sir etuvchi omillar, ekspluatatsion xususiyatlar tarkibi (tortish va tormozlash dinamikasi, yonilg'i tejamkorligi, boshqariluvchanlik, turgunlik, yo'l to'siqlaridan o'ta olish, yurish ravonligi, harakat xavfsizligi, puxtaligi, remont qilishning osonligi).
• Harakatdagi avtomobillarga tahsir etuvchi kuch va momentlar: Avtomobilga ta'sir etuvchi kuchlar (harakatlantiruvchi va qarshilik ko'rsatuvchi), transmissiyaning foydali ish koeffitsienti (F.I.K.), avtomobilning tortish kuchi, g'ildirak radiuslari, avtomobilning harakatlanish sharti, g'ildirakning aylanma-ilgarilanma harakatiga qarshilik kuchi, avtomobillarning balandlikka chiqishga qarshilik kuchi, avtomobilga xavoning qarshilik kuchi, avtomobilning tezlanishga qarshilik kuchi (inertsiya kuchi), yo'lning normal reaktsiyalari, avtomobilning harakat tenglamasi va uni yechish usullari.
• Avtomobilning tortish dinamikasi: Avtomobilga ta'sir etuvchi kuchlar balansi va uning grafigi, avtomobilga tahsir etuvchi kuchlar quvvatining balansi va grafigi, avtomobilning dinamik faktori, avtomobilning dinamik pasporti, avtomobilning tezlana olishi, avtomobilning shigov bilan balandlikka chiqishi, avtomobilning yetakchi g'ildiraklariga tortish kuchi tahsir etmagandagi harakati (nakat bilan harakatlanish), ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning tortish dinamikasiga tahsiri.
• Avtomobilning tormozlanish dinamikasi: Avtomobilning tormozlanish xususiyatlari ko'rsatkichlari, effektiv tormozlanish sharti, tormozlovchi kuchning o'qlar o'rtasida taqsimlanishi, tormozlanish protsesini tadqik etish, tormozlanish vaqti va yo'li, avtomobilni dvigatelg' transmissiyadan ajratilmagan xolda tormozlash, avtotexnikaviy ekspertiza to'g'risida tushincha, ekspluatatsiya vaqtida uchraydigan faktorlarning tormozlanish dinamikasiga tahsiri.
• Avtomobilning yonilgi tejamkorligi: Avtomobilning yonilgi tejamkorligi ko'rsatkichlari va ulchagichlari, yonilgi tejamkorligi grafigi, avtomobilda yonilgi sarflash normalari, ekspluatatsiyada uchraydigan omillarning yonilgi tejamkorligiga tahsiri.
• Avtomobilning boshqariluvchanligi: Avtomobilning boshqaruvchanlik ko'rsatkichlari, boshqariluvchi g'ildiraklarning sirpanmasdan gildirash sharti, shinaning yonaki sirpanishi (uvodi) va avtomobilning buriluvchanligi, kuzovning kundalang ogishi, boshqariluvchi g'ildiraklarning burilish burchaklari o'rtasidagi bog'lanish, boshqariluvchi g'ildiraklarning tebranishi, ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning boshqaruvchanlikka tahsiri.
• Avtomobilning turgunligi: Avtomobillarning turgunlik xususiyati, avtomobilning agdarilishi, avtomobilning harakat vaqtidagi yonaki surilishi, avtomobil oldingi va ketingi o'qlarining yon tomonga surilishini kiyosiy taxlil etish, ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobilg' turgunligiga tahsiri.
• Avtomobilning yo'l tusiklaridan utuvchanligi: Avtomobilning yo'l tusiklaridan utuvchanlik ko'rsatkichlari, utuvchanlikning geometrik ko'rsatkichlari, utuvchanlikning tayanch-tishlashish ko'rsatkichlari, ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobilning utuvchanligiga tahsiri.
• Avtomobilning yurish ravonligi: Avtomobilning yurish ravonligi ko'rsatkichlari, avtomobilning tebranishi, ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobilning yurish ravonligiga tahsiri.
• Harakat xvfsizligi: Harakat xavfsizligiga tahsir etuvchi asosiy faktorlar, harakat xavfsizligi turlari, avtomobil harakat xavfsizligining ekspluatatsion xususiyatlarga bog'liqligi, ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobil harakat xavfsizligiga tahsiri.
• AVTOPOEZDLAR: Avtopoezdlar to'g'risida tushincha, avtopoezdga tahsir etuvchi qarshilik kuchlari, avtopoezdning balandlikka chiqishiga qarshilik kuchi, avtopoezdning dinamik pasporti, avtopoezdning tormozlanish dinamikasi, avtopoezdning yonilgi tejamkorligi.