Ўзбек тилидаги изохли луғатларда ўзлашма сўзлар тадқиқи

Ushbu maqolada o'zbek tilidagi izohli lug'atlarda uchraydigan o'zlashma so'zlarning tadqiqi haqida so'z boradi. Maqolada o'zlashma so'zlarning tilga kirib kelishi, ularning etimologik asoslari, ma'nolari va o'zbek tilida qo'llanilishidagi o'zgarishlar tahlil qilinadi. Shuningdek, o'zlashma so'zlarning semantik evolyutsiyasi va madaniy kontekst bilan bog'liqligi ham ko'rib chiqiladi.

Asosiy mavzular

O'zlashma so'zlarning tilga qabul qilinishi: O'zlashma so'zlar tilga qabul qilinishida ularning asl ma'nosi emas, boshqa tillarda shakllangan ma'nolari yetakchi bo'ladi. Bu jarayonda jamiyatlarning ijtimoiy-ruhiy aloqalari muhim rol o'ynaydi.
Etimologik ma'lumotlarning ahamiyati: Etimologik ma'lumotlar so'zlarning kelib chiqishi va tarixiy rivojlanishini o'rganishda muhim ahamiyatga ega. Ular so'zlarning asl ma'nolari va bugungi kundagi qo'llanilishi o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlashga yordam beradi.
Ma'no ko'chish usullari: O'zlashma so'zlarning ma'nolari asl etimologik ma'nosidan metodonimiya, sinekdoxa va metafora usullari orqali ko'chishi mumkin. Bu ko'chishlar so'z ma'nosining torayishi yoki kengayishiga olib keladi.
O'zlashma so'zlarning semantik o'zgarishlari: O'zlashma so'zlarning ma'nolari o'zbek tilida qo'llanilish jarayonida madaniy va ijtimoiy omillar ta'sirida o'zgarishi mumkin. Ba'zi so'zlar o'zbek tilida yangi ma'nolarga ega bo'ladi yoki asl ma'nolarini yo'qotadi.
So'zlarning leksik sathdan o'tishi: So'zlar bir leksik sathdan ikkinchi sathga o'tishi ham ma'no torayishining bir ko'rinishi hisoblanadi. Masalan, "azimut" so'zi dastlab "yo'llar" ma'nosida qo'llanilgan bo'lsa, keyinchalik astronomiya va harbiy sohalarga oid atama sifatida ishlatila boshlagan.