Ўқиш ва адабиёт фанидан умумий ўрта таълимнинг Давлат таълим стандарти. ЎҚИШ (1 – 4 синф)

Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan umumiy o'rta ta'lim maktablarining "O'qish va adabiyot" fani bo'yicha Davlat ta'lim standartini sharhlashga bag'ishlangan. Standart 1-4 sinflar uchun o'qish fanining maqsad va vazifalarini, ta'lim mazmunini belgilovchi ko'rsatkichlarni, o'quvchining o'zlashtirishi zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va malakalarni, shuningdek, adabiyot ta'limiga oid talablarni o'z ichiga oladi. Xususan, o'quvchilarning o'qish texnikasini egallashi, savodxonlik darajasini oshirishi, og'zaki va yozma nutqini rivojlantirishi, to'g'ri talaffuz etishni o'rganishi muhimligi ta'kidlangan. Shuningdek, o'quvchilarning matn mazmunini to'liq uqib olishi, o'zgalar nutqini eshitib, tushunib olishi, fikr-mulohazalarini og'zaki va yozma tarzda izchil ifodalay olishi, so'z boyligini oshirib borishi va nutqida faol qo'llay olishi, mustaqil reja tuza olishi va badiiy asarlarni estetik tahlil qila olishi zarurligi qayd etilgan.

Asosiy mavzular

O'qish fanining maqsad va vazifalari: Boshlang'ich ta'limda o'qish fani o'quvchilarning o'qish texnikasini egallashi, savodxonlik darajasini oshirishi, og'zaki va yozma nutqini rivojlantirishi, to'g'ri talaffuz etishni o'rganishi, matn mazmunini to'liq uqib olishi, o'zgalar nutqini eshitib, tushunib olishi, fikr-mulohazalarini og'zaki va yozma tarzda izchil ifodalay olishi, so'z boyligini oshirib borishi va nutqida faol qo'llay olishi, mustaqil reja tuza olishi va badiiy asarlarni estetik tahlil qila olishi kabilarni qamrab oladi.
Ta'lim mazmunini belgilovchi ko'rsatkichlar: Boshlang'ich ta'limda ona tili ta'limi tarkibidagi o'qish mazmunining negizi quyidagilarni o'z ichiga oladi: mavzu doirasi (Vatan, vatan o'tmishi, hozirgi taraqqiyoti, kelajagi buyuk), allomalar, tarixiy shaxslar, xalq qahramonlari, tengdoshlari hayoti, ilm-fan, ma'rifat, madaniyat, mavsumiy o'zgarishlar; janriy xususiyatlari (hikoya, ertak, maqol, topishmoq, doston, tez aytish, she'r, latifa, lof); kitob bilan ishlash; so'zlarni to'g'ri talaffuz qilish; o'zbek va xorijiy bolalar yozuvchilari asarlarini o'qish; yozuvchilarning ismi-sharifi, asarlarining nomlari haqida to'laroq tushuncha hosil qilish; badiiy asarlarni sharhli, ifodali o'qish; asar mazmuni va voqealari o'rtasidagi bog'lanishni, qahramonlarning fe'l-atvorlarini aniqlash, qiyosiy tavsiflash; o'qigan asarlari yuzasidan o'z fikr-mulohazalarini og'zaki va yozma tarzda izchil ifodalash; so'z boyligini oshira borish va nutqida faol qo'llash; o'qigan asarlari yuzasidan mustaqil reja tuzish; badiiy asarlarni estetik tahlil qilish.
O'quvchining o'zlashtirishi zarur bo'lgan bilim, ko'nikma va malakalar: O'quvchining tayyorgarlik darajasi sinflar bo'yicha belgilanadi va o'z ichiga hikoya, she'r, ertak, topishmoq, maqol, tez aytish janrlarini; badiiy asar mazmunini bilish; asardagi eng qiziqarli lavhalarni bilish; matndagi so'zlarning ma'nolarini izohlay olish; matn mazmunini ko'rgazmalar vositasida to'liq qayta hikoyalay bilish; tayyor reja asosida asarni to'liq qayta hikoyalay olish; asar qahramonlarining (salbiy va ijobiy) xatti-harakatlarini aniqlash va baholay olish kabilarni oladi.