Mehnat ko’rsatkichlari monitoringi
Ushbu kitob, O'zbekiston oliy ta'lim tizimi uchun mo'ljallangan bo'lib, mehnat monitoringi, mehnat bozorining ishlash mexanizmlari, aholining ish bilan bandligini ta'minlash va ishsizlik muammolarini o'rganishga bag'ishlangan. Kitobda nazariy ma'lumotlar amaliy misollar bilan mustahkamlanadi.
Asosiy mavzular
- Mehnat ko'rsatkichlari monitoringi: Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat resurslaridan samarali foydalanish yo'nalishlarini aniqlashda mehnat ko'rsatkichlarini monitoring qilish muhim ahamiyatga ega. Ushbu bo'lim mehnat unumdorligi, mehnatga haq to'lash, ishlab chiqarish samaradorligi kabi ko'rsatkichlarni tahlil qilishning nazariy va amaliy asoslarini o'z ichiga oladi.
- Mehnat bozori va uning ishlash mexanizmlari: Mehnat bozorining mohiyati, turlari, segmentlarga bo'linishi va moslashuvchanligi ko'rib chiqiladi. Talab va taklif mexanizmlari, ish haqi va bandlik o'rtasidagi bog'liqlik, mehnat bozorini tartibga solish usullari tahlil etiladi. Mehnat bozorining infratuzilmasi va uning vazifalari ham o'rganiladi.
- Aholining ish bilan bandligi: Ushbu mavzu aholining oqilona bandligini ta'minlash, ish kuchiga bo'lgan talab va taklif o'rtasidagi muvozanat, aholi bandligini tartibga solish usullari kabi masalalarni qamrab oladi. Aholining ish bilan bandligini oshirishning iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyati ham ko'rsatib o'tilgan.
- Ishsizlik: Ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni, sabablari, turlari va ko'rsatkichlari batafsil yoritilgan. Ishsizlikni kamaytirish bo'yicha davlat siyosati, ish bilan ta'minlash dasturlari va ularning samaradorligi tahlil qilinadi. Ishsizlikka qarshi kurashishning asosiy yo'nalishlari ko'rsatilgan.
- Aholining turmush darajasi va daromadlari: Aholining turmush darajasi tushunchasi, ko'rsatkichlari, daromad turlari, iste'mol byudjetlari va yashash minimumi kabi masalalar o'rganiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida aholi daromadlarining shakllanishi, manbalari va ularni oshirish yo'llari tahlil etiladi.
- Ish vaqti jamg'armasidan foydalanish tahlili: Korxonadagi ish vaqti jamg'armasidan foydalanish tahlili, ish vaqtining tarkibi, ish kunining uzunligi, ishchilarning dam olish vaqti, ish vaqti vaqti omillari, Ish vaqti jamg'armasining maqsadlari va ishlatish usullari.
- Mehnat unumdorligini tahlil qilish: Mehnat unumdorligi darajasiga baho berish uchun umumlashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko'rsatkichlar tizimi qo'llaniladi. Umumlashtiruvchi ko'rsatkichlarga bitta ishchining ishlab chiqargan o'rtacha yillik, o'rtacha kunlik va o'rtacha soatlik mahsuloti, shuningdek, bitta ishlovchiga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishning qiymat ifodasi kiradi.