«Ислом дини тарихи ва фалсафаси» фани бўйича маърузалар матни
Ushbu hujjat "Islom dini tarixi va falsafasi" fanining ma'ruzalar matnidir. Unda Islom dinining kelib chiqishi, rivojlanishi, falsafiy asoslari va Markaziy Osiyo mutafakkirlarining islom olamidagi o'rni kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Islom dini kelishi arafasida arablar: Ushbu mavzuda Islom dinining paydo bo'lishidan oldingi arab jamiyatining diniy va ijtimoiy hayoti, xususan, yakka xudolik g'oyalari tahlil qilinadi. Jo'hiliyat davri, taqdirga ishonish, da'hriylik kabi tushunchalar yoritiladi.
- Payg'ambarimizning shajaralari: Bu mavzuda Payg'ambar Muhammad (s.a.v.)ning hayoti, nasabi, tug'ilishi, ilk vahiy olishi va Makkadan Madinaga hijrati kabi muhim voqealar bayon etiladi.
- Qur'oni karim: Ushbu mavzuda Qur'onning nozil bo'lishi, jamlanishi, saqlanishi va qiroatlari haqida ma'lumot beriladi. Qur'onning arab tilidagi ahamiyati va islom olamidagi o'rni tahlil qilinadi.
- Xulafoi Roshidin va xalifalilik davri: Ushbu mavzuda Payg'ambarimizdan so'ng xalifalikning tashkil topishi, xalifalikni saylash usullari, xalifalarning vazifalari va davlat boshqaruvidagi islohotlari o'rganiladi.
- Kaloom ilmi: Mazkur mavzuda Kaloom ilmi tarixi, mohiyati, rivojlanishi va islomdagi o'rni kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kaloom ilmining maqsad va vazifalari tahlil qilinadi.
- Tasavvuf ilmi: Ushbu mavzuda Tasavvuf ilmi, uning paydo bo'lishi, rivojlanishi, asosiy tushunchalari, ma'rifat va tariqatlar haqida so'z yuritiladi. Tasavvufning axloqiy va ma'naviy jihatlari o'rganiladi.
- Falsafaning o'rni va ahamiyati: Mazkur mavzuda islom dinida falsafaning tutgan o'rni va ahamiyati, Markaziy Osiyolik mutafakkirlarning ilmiy merosi va ularning jahon ilm fani rivojiga qo'shgan hissasi yoritiladi.
- Kaloom ilmining yirik vakili: Ash'ariya: Ushbu mavzuda Ash'ariya ta'limoti, uning yirik vakillari, Ahli sunna va l-jam'a tasavvurida Imon, Islom, E'tiqod tushunchalariga berilgan ta'rif hamda ushbu ta'limotning mohiyati va ahamiyati haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
- Kaloom ilmining yirik vakili: Moturidiya: Ushbu mavzuda Moturidiya ta'limoti, uning yirik vakillari, Ahli sunna va l-jam'a tasavvurida Imon, Islom, E'tiqod tushunchalariga berilgan ta'rif hamda ushbu ta'limotning mohiyati va ahamiyati haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
- Kaloom ilmining yirik vakili: Mo'taiziliylik: Ushbu mavzuda Mo'taiziliylik ta'limoti, uning yirik vakillari, Ahli sunna va l-jam'a tasavvurida Imon, Islom, E'tiqod tushunchalariga berilgan ta'rif hamda ushbu ta'limotning mohiyati va ahamiyati haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
- Kaloom ilmining yirik vakili: Xavoriylar: Ushbu mavzuda Xavoriylar ta'limoti, uning yirik vakillari, Ahli sunna va l-jam'a tasavvurida Imon, Islom, E'tiqod tushunchalariga berilgan ta'rif hamda ushbu ta'limotning mohiyati va ahamiyati haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
- Mutafakkirlar: Forobiy va Ibn Sino: Ushbu mavzuda IX-XII asrlarda yashab ijod etgan, Markaziy Osiyo madaniyatining yirik namoyondalari bo'lgan Forobiy va Ibn Sino hayoti, ilmiy faoliyati, falsafiy qarashlari, din, axloq va jamiyat haqidagi ta'limotlari o'rganiladi.