Yuqori balandlikka parvozning organizmga ta’sirlari
Kitob aviatsiya tibbiyotining bir qismi bo'lib, parvoz jarayonida balandlikka ko'tarilish bilan bog'liq omillarning odam organizmiga ta'sirini o'rganadi. Balandlik kasalligi, atmosfera havosining siyrakligi va kislorod tanqisligining organizmga ta'siri, shuningdek, yuqori balandlikka parvozning xususiyatlari va unda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan dekompression kasalliklar, meteorizm, barootit, barosinusit, baroodontalgiya kabi holatlar yoritilgan. Kitobda parvoz oldidan mehnat va dam olish rejimiga qo'yiladigan talablar, kislorod-nafas apparatlarining tuzilishi va ulardan foydalanish qoidalari ham keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Balandlik kasalligi: Tezlik bilan balandlikka ko'tarilish natijasida vujudga kelgan patologik holat. 4000 metrdan yuqori balandliklarda 15-20% odamlarda uchraydi. Atmosfera havosining siyrakligi va kislorodning partsial bosimining kamayishi bilan bog'liq.
- Kislorod tanqisligi: Balandlik ortishi bilan atmosfera tarkibidagi kislorodning partsial bosimi pasayishi natijasida yuzaga keladi. Bosh miya nerv to'qimalari va ko'z to'r pardasi kislorod tanqisligiga nisbatan sezuvchan bo'ladi.
- Yuqori balandlikka parvozning xususiyatlari: Atrof-muhitdagi havo haroratining pasayishi, barometrik bosimning pasayishi, havo siyraklashishi va quyosh radiatsiyasining ortishi bilan xarakterlanadi.
- Balandlik dekompression kasalligi: 7000 metrdan yuqori balandliklarda germetizatsiyaning yo'qolishi natijasida yuzaga keladi. To'qima va suyuqliklardagi gazlarning erigan holatdan gaz holatiga o'tishi bilan bog'liq.
- Balandlik meteorizmi: Yuqori balandliklarda atmosfera bosimining pasayishi natijasida oshqozon-ichak traktidagi gazlarning kengayishi. Qorin sohasida og'riq, diafragmaning ko'tarilishi va nafas olishning qiyinlashuvi kabi belgilari bor.
- Barootit, barosinusit, baroodontalgiya, barotravma: Barometrik bosimning o'zgarishi natijasida quloqlarda bitib qolish hissi, burun yondosh bo'shliqlarida og'riq, tishlarda og'riq va nog'ora pardaning yirtilishi kabi holatlar.
- Mehnat va dam olish rejimi: Parvoz oldidan va parvozlar oralig'ida mehnat va dam olish rejimiga rioya qilish muhim. Faol va passiv dam olish turlari tavsiya etiladi.
- Kislorod-nafas apparatlari: Uchuvchilarning hayot faoliyatini ta'minlash uchun ishlatiladi. Gaz va suyuq shakldagi kislorod ishlatiladi. Apparatlarning tuzilishi va ulardan foydalanish qoidalari.