Turkistonning xonliklarga bo’linib ketishi
Ushbu kitob Oʻzbekiston tarixining muhim davri, Turkiston xonliklarining boʻlinib ketishi masalasiga bagʻishlangan. Unda davlatchilik taraqqiyotining murakkab jarayonlari, Amir Temur saltanatining inqirozi, Shayboniylar davri, Buxoro, Xiva va Qoʻqon xonliklarining tashkil topishi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, madaniy rivoji va oʻzaro munosabatlari yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Amir Temur saltanatining inqirozi: Amir Temur davlati poydevorini mustahkam qurgan boʻlsada, uning vorislari davrida taxt uchun kurashlar, ichki nizolar mamlakatni zaiflashtirdi va siyosiy parokandalikka olib keldi.
- Shayboniylar davri: Muhammad Shayboniy boshchiligidagi koʻchmanchi oʻzbeklar Movarounnahrni egallab, Shayboniylar sulolasiga asos soladi. Bu davrda Samarqand va Buxoro kabi shaharlar siyosiy va madaniy markazga aylanadi.
- Buxoro xonligi: Shayboniylar davlatining parchalanishi natijasida Buxoro xonligi tashkil topadi. Ashtarxoniylar sulolasi hukmronligi davrida siyosiy beqarorlik kuchayadi, ichki nizolar va oʻzaro urushlar davlatni zaiflashtiradi.
- Xiva xonligi: XVI asrda Xorazm hududida Xiva xonligi tashkil topadi. Elbarsxon uning birinchi xoni boʻladi. Xonlikning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayoti, Amudaryoning oʻzgarishi bilan bogʻliq muammolar yoritiladi.
- Qoʻqon xonligi: XVIII asrda Fargʻona vodiysida Qoʻqon xonligi tashkil topadi. Shohruxbiy uning asoschisi hisoblanadi. Xonlikning tashkil topishi, hududiy kengayishi, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti va Buxoro xonligi bilan munosabatlari yoritiladi.
- Ijtimoiy-iqtisodiy hayot: Xonliklarning iqtisodiyoti dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik va savdo-sotiqqa asoslangan edi. Soliq tizimi, sugʻorish inshootlari, hunarmandchilik markazlari va savdo yoʻllari haqida maʼlumotlar beriladi.
- Madaniy hayot: Xonliklar davrida ilm-fan, adabiyot, sanʼat va meʼmorchilik rivojlanadi. Masjid, madrasa, rabot va karvonsaroylar quriladi. Olimlar, shoirlar va sanʼatkorlarning ijodi haqida maʼlumotlar beriladi.