Ўзбек тилининг грамматик услубияти
Ushbu kitob oʻzbek tilshunosligida grammatik stilistikaning oʻrni, vazifalari va muammolarini yoritishga bagʻishlangan. Unda oʻzbek adabiy tilining stilistik xususiyatlari, jumladan grammatik stilistikasi, soʻzlashuv uslubiyati, funksional uslubshunosligi kabi masalalar koʻrib chiqiladi. Kitobda stil va stilistika tushunchalari, til uslubi va nutq uslubi, badiiy adabiyot stilistikasi va vazifaviy uslubshunoslik kabi mavzularga ham toʻxtalib oʻtilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbek tili stilistikasini o'rganishning hozirgi bosqichdagi muammolari: Ushbu bobda o'zbek tilining stilistik taraqqiyoti, mustaqillik davrida yuzaga kelgan o'zgarishlar, davlat tilining o'rni, jamiyatdagi ijtimoiy-siyosiy munosabatlar va ularning tilga ta'siri kabi masalalar muhokama qilinadi. Shuningdek, tilshunoslik va adabiyotshunoslik stilistikasi, vazifaviy uslubshunoslik va uslubshunoslikning dolzarb muammolari ko'rib chiqiladi.
- Grammatik stilistika, uning predmeti, maqsad va vazifalari: Ushbu bob grammatik stilistikaning obyekti, vazifalari, oʻzbek tilshunosligida oʻrganilishi, morfologik va sintaktik uslubshunoslik kabi masalalarni qamrab oladi. Shuningdek, stilistika va til ta'limi masalalari ham ko'rib chiqilgan.
- Morfologik uslubiyat. Ot stilistikasi: Ushbu bobda morfologik uslubiyatning oʻrganilishi, morfologiyaning uslubiy manbalari, ot uslubiyati, kelishiklar va ko'makchilar, shuningdek, variantlilik va ularning sinomiya kabi masalalar muhokama qilinadi.
- Sifat, son, olmosh stilistikasi: Ushbu bobda sifat, son va olmosh soʻz turkumlarining uslubiy xususiyatlari, badiiy matnning uslubiy alomatlari, lisoniy tabiat va soʻzning oʻziga xos xususiyatlari yoritilgan.
- Ravish va fe'l stilistikasi: Ushbu bobda ravish va fe'l soʻz turkumlarining oʻrganilish tarixi, stilistik resurslari, vazifalari, tasnifi, fonetik, leksik, grammatik va sintaktik vazifalari kabi masalalar muhokama qilinadi.
- Yordamchi soʻzlar – koʻmakchilar, bogʻlovchilar, yuklamalar stilistikasi: Ushbu bobda yordamchi soʻzlarning (koʻmakchilar, bogʻlovchilar, yuklamalar) grammatik tabiati, stilistik xususiyatlari, sinomiya va vazifalari kabi masalalar muhokama qilinadi. Shuningdek, nutq uslublari va badiiy nutqni tashkil etishdagi ahamiyati ham yoritilgan.
- Qoʻshma gaplar uslubiyati: Ushbu bobda qoʻshma gaplarni oʻrganishning maqsad va vazifalari, gap boʻlaklari va sintaktik vositalarning stilistik vazifalari yoritilgan. Shuningdek, turli uslublar uchun ularning qoʻllanilishi masalalari ko'rib chiqiladi.