Матнтилшунослиги
Ushbu qo'llanma "Matn tilshunosligi" fanini o'rganuvchi talabalar va magistrantlar uchun mo'ljallangan bo'lib, fanning nazariy va amaliy jihatlarini qamrab oladi. Qo'llanmada matnning lingvistik xususiyatlari, sintaktik aloqalari, semantik va pragmatik munosabatlari, shuningdek, matnni tahlil qilish usullari ko'rib chiqiladi. Qo'llanma talabalarga matn tahlilining asosiy tamoyillarini tushunishga va matn bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Matnda sintaktik aloqani ta'minlovchi leksik vositalar: Ushbu mavzu matnda sintaktik aloqalarning o'rni va ahamiyatini ochib beradi. Aloqalarni ta'minlovchi vositalar sifatida leksik takror, olmoshlar, sinonimlar kabi elementlar ko'rib chiqiladi.
- Matn komponentlarining semantik va pragmatik munosabatlari: Ushbu mavzu matn tarkibidagi elementlar o'rtasidagi ma'noviy va amaliy aloqalarni tahlil qiladi. Matnning mazmunini shakllantirishda ushbu munosabatlarning roli ko'rsatiladi.
- Matn va murakkab sintaktik qurilmaning o'zaro munosabati: Ushbu mavzu matn va murakkab sintaktik tuzilmalar o'rtasidagi aloqalarni, ularning o'zaro bog'liqligini o'rganadi. Murakkab sintaktik tuzilmalarning matnning yaxlitligini ta'minlashdagi o'rni aniqlanadi.
- Matn tarkibida noo'datiy birikmalarning grammatik strukturasi: Ushbu mavzu matndagi noo'datiy birikmalarning, frazeologizmlarning, o'xshatishlarning o'ziga xos tuzilishini tahlil qiladi. Bunday birikmalarning matnning badiiyligini oshirishdagi ahamiyati ko'rsatiladi.
- Matn komponentlarining pog'onali munosabati: Ushbu mavzu matnni tashkil etuvchi unsurlarning, so'zdan tortib to abzatsgacha bo'lgan pog'onali munosabatlarini o'rganadi. Bu munosabatlarning matnning yaxlitligini ta'minlashdagi roli ochib beriladi.
- Matnda gumon olmoshlarining ayrim semantik va funksional-uslubiy xususiyatlari: Gumon olmoshlarining matndagi o'ziga xos ma'nolari va uslubiy vazifalari tahlil qilinadi. Olmoshlarning matnning ta'sirchanligini oshirishdagi o'rni ko'rsatiladi.
- Matnda jamlovchi olmoshlarning ayrim funksional-uslubiy xususiyatlari: Jamlovchi olmoshlarning matndagi o'ziga xos ma'nolari va uslubiy vazifalari tahlil qilinadi. Olmoshlarning matnning ta'sirchanligini oshirishdagi o'rni ko'rsatiladi.
- Badiiy matnlarda laqablarning ayrim uslubiy xususiyatlari haqida: Badiiy matnlarda laqablarning ahamiyati ochib beriladi, laqablar turli xil shakllarda qo'llanilishini o'rganadi.