Философия познания (Гносеология)
Ushbu kitob falsafa fanining muhim bo'limi bo'lgan bilish nazariyasiga bag'ishlangan. Unda bilishning mohiyati, imkoniyatlari, chegaralari, sub'ekt va ob'ekt munosabatlari kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Shuningdek, bilish jarayonining umumiy shartlari, bilimning ishonchliligi, haqiqiylik mezonlari, shakllari va darajalari tahlil etiladi. Kitobda bilishning turli shakllari, haqiqat muammosi, amaliyotning bilishdagi roli va ilmiy bilishning o'ziga xos xususiyatlari yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Bilish nazariyasi falsafiy fan sifatida: Bilish nazariyasi (gnoseologiya) falsafaning bir qismi bo'lib, bilishning tabiati, imkoniyatlari va chegaralari, bilim va voqelik, sub'ekt va ob'ekt munosabatlari kabi muammolarni o'rganadi. Gnoseologiya atamasi yunoncha "gnosis" (bilim) va "logos" (tushuncha, ta'limot) so'zlaridan kelib chiqqan. U bilishning umumiy mexanizmlarini va qonuniyatlarini, shuningdek, ilmiy bilishning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganadi.
- Bilimning turli shakllari va bilish faoliyati: Bilish faoliyati turli shakllarda namoyon bo'ladi, jumladan, mifologik bilish, diniy bilish, badiiy bilish va ilmiy bilish. Mifologik bilish - bu voqelikning fantastik aks ettirilishi, diniy bilish - bu dunyoga emotsional munosabat va e'tiqod bilan bog'liq bilish, badiiy bilish - bu badiiy obrazlar orqali dunyoni bilish, ilmiy bilish - bu ratsionallik va ob'ektivlikka asoslangan bilish.
- Haqiqat muammosi falsafada: Haqiqat - bu bilimning o'z predmetiga mos kelishi, voqelikni to'g'ri aks ettirishi. Haqiqat ob'ektiv, mutlaq, nisbiy va konkret bo'lishi mumkin. Ob'ektiv haqiqat - bu inson ongiga bog'liq bo'lmagan haqiqat, mutlaq haqiqat - bu to'liq va tugallangan bilim, nisbiy haqiqat - bu to'liq bo'lmagan va o'zgaruvchan bilim, konkret haqiqat - bu muayyan sharoitlarda to'g'ri bo'lgan bilim. Amaliyot - bu haqiqatning mezonidir.
- Bilish va amaliyot: Amaliyot bilish jarayonida muhim rol o'ynaydi. Amaliyot bilim manbai, bilish asosi va haqiqat mezoni hisoblanadi. Amaliyotning asosiy vazifalari: bilim manbai, bilish asosi, bilish maqsadi va haqiqat mezoni. Amaliyot bilishning barcha tomonlarini, shakllarini va bosqichlarini qamrab oladi.