Atmosfera harakatlari va ularning turlari
Ushbu referat ishi O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan Berdax nomidagi Qoraqalpoq Davlat universiteti talabasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, atmosfera va yer iqlimlariga bag'ishlangan. Unda atmosferaning tuzilishi, tarkibi, quyosh radiatsiyasi, yer yuzasi va atmosferaning issiqlik tarqatishi hamda atmosferadagi issiqlik kabi masalalar ko'rib chiqilgan. Ishda atmosfera haqida keng qamrovli ma'lumotlar berilgan va geografiya mutaxassisligi talabalari uchun foydali bo'lishi mumkin.
Asosiy mavzular
- Atmosferaning tarkibi: Atmosferaning tarkibi, uning paydo bo'lishi va tirik organizmlar bilan bog'liqligi, kislorod, azot va boshqa gazlarning ahamiyati, karbonat angidridning roli va ozon qatlamining xususiyatlari.
- Atmosferaning tuzilishi: Atmosferaning qatlamlari (troposfera, stratosfera, mezosfera, ionosfera, ekzosfera) va ularning xususiyatlari, haroratning balandlikka qarab o'zgarishi, tropopauza, stratosferadagi ozon qatlami va ionosferaning ahamiyati.
- Quyosh radiatsiyasi: Quyosh radiatsiyasining Yerga tushishi, radiatsiyaning turlari (issiqlik radiatsiyasi, korpuskulyar radiatsiya), Quyosh doimiyligi, radiatsiyaning spektral tarkibi, radiatsiyaning intensivligi va geografik taqsimlanishi, atmosferaning radiatsiyani yutishi va tarqatishi.
- Yer yuzasi va atmosferaning issiqlik tarqatishi: Yer yuzasining issiqlik tarqatishi, atmosferaning qarshi nur tarqatishi, effektiv nur tarqalishi, albedo, Yer yuzasining radiatsion balansi va uning geografik taqsimlanishi, dengizlar va quruqlikning issiqlik xususiyatlari.
- Atmosferadagi issiqlik: Troposferaning issiqlik rejimi, havo haroratining vertikal taqsimlanishi, tuproq haroratining o'zgarishi, suv havzalarining isishi va sovishi, havo haroratining o'zgarishiga ta'sir etuvchi omillar.